دیاردا کارتێکرنا کارۆرووناهیێ
دیاردا کارتێکرنا کارۆرووناهیێ
کارتێکرنا کارۆرووناهیێ دیاردەکە کو تێدا ڤەدان بو ئەلکترۆنان دروست دبێت لسەر ریێ مادەی ، ددەمێ روناهی بلەرەلەرەکا گونجای دکەڤیتە سەر
تێگەهێ کارتێکرنا کارۆرووناهیێ ئکەم جار هاتیە باوەر پێکرن ل سالا 1887 ژلایێ هاينريش هيرتز پاشی ددەمەکێ دی دا ژلایێ لینارد ل سالا 1902
هێرتزی درزا ڤاریبونێ بکارئینا ( دووجەمسەرێن تیژ دهێنە دانان لسەر دوریەکا بچیک داکو تیشکێن کارەبای بەهرەم بئینیت).بو دیارکرنا هەبونا پێلێن کارۆموگناتیسی.. دانا دناڤا سندوقەکا تاری و دیت درێژیا درزێ کێمتر لێ هێت، دەمێ سندوقوکا شیشەی بکارئینای درێژیا وێ زێدە بو و دەمێ بسندوقا کوارتزی گوهری درێژیا وێ زێدەتر لێ هات. ئەڤە ئکەم تێبینی بو لسەر کارتێکرنا کارۆرووناهیێ.
لێ هەمی تێبینیێت کارتێکرنا کارۆرووناهیێ ناهێنە شروڤەکرن دیڤ بیردوزا ماکسویل یا پێلێن کارۆموگناتیسسی یێن روناهیێ. هێرتز (ئەوێ بیردوزا پێلان دوپات کری) لدیڤ ڤێ مژارێ نەچو چونکی هەستپێدکر ب پشتراستی دهێتە شروڤەکرن دیڤ بیردوزا پێلان
و دگەل هندێ پسکرێک بو چێبون دڤان خالاندا
پسکرێک
- دیڤ بیردوزا پێلان وزە بشێوەکێ ئکلاکەر دهێتە دابەشکرن لسەر پێلان و بتنێ پشت بەستنێ ب توندیا تیشکدانێ دکەت.ئەڤە وێ دگەهینیت کو جولە وزە یا ئەلکترۆنان زێدە دبیت دگەل توندیا روناهیێ،دگەل هندێ کو جولە وزە نە پشت بەستە ب توندیا روناهیێ
- بیردوزا پێلان دبێژیت کو روناهیێ ژ هەر لەرەلەرەکێ
دڤێت شیانێت ڤەدانا ئلکترونان هەبن. بەلێ ڤەدان بتنێ
بو وان لەرەلەران چێبو یێن مەزنتر ژ دەرازینکا لەرزینێ
- هندی کو وزە پشت بەستنێ ب توندیێ بکەن دیڤ بیردوزا پێلان، یاسایا توندیا روناهیێ دڤیت ڤەدانێ بو ئەلکترۆنان دروست بکەن پشتی بورینا چەندەکا دەمی داکو ئلکترون وزەیە پێتڤی وەربگرن ژبو ڤەدانێ.هەرچاوابیت ڤەدانا ئەلکترۆنان یا خویەتی بو، گرنگ نینە توندیا روناهیێ چەند بچیک بیت
بوچونا خو لسەر بابەتی بدە