سەعید نورسی
سەعید نورسی :
سەعید نورسی یان سەعیدێ کوردی یئ ناڤدارە ب بەدیعو زەمان ، ژدایك بویئ ٥/١/١٨٧٨ و ل ٢٣/٣/١٩٦٠ چویە بەر دلوڤانیا خودێ ، زانا و فەیلەسوفەکئ کوردی یئ ئاینیئ ئیسلامئ یە، و نڤسەرئ هەمی پەیامئت نور و ماموستایئ کومەلا نور بوو ، د سەردەمئ وی دا و ل تەمەنئ ١٥ سالیئ زانایئن ئیسلامئ یئن وی سەردەمی ناسناڤئ بدیعوزەمان دایئ ،
ل پشتی رویدانا ٣١ - ٣ ژلایئ حکومەتا وی دەمی یا تورکیا ڤە هاتە گرتن و فەرمان لسەر هاتە دان ، بەلئ پاشی کو زانی یئ بئ تاوانە هاتە ئازاد کرن ، لسەر داخازا پاشا مستەفا کەمال هاتە ئەنقەرە و چاف پئکەفتن پئ هاتە کرن ، و بو ماوەیەکئ ل وئرئ ما ، پاشی چوو بو باژئرئ وانئ ، پاشی بو ماوەیەکئ هاتە دیرئخستن بو بارلا ، پاشی ژئەگەرئ جەند نڤیسنەکا هاتە دیرئخستن بو بوردور ، ئیسپارتا ، کاستامونو و پاشی بو ئەمیرداغ ، و ژبەر جەند پەرتووکئن وی دیسا فەرمان لسەر هاتە دان ، و جەند هەیڤا ما د زیندانا ئسکی شەهر ، و دەنیزلی و ئافیون ، هاتیە گرتن ، و پاشی ئەو و پەرتوکئن وی هەردوو بئ تاوان دەرکەفتن ،
ل ٢٣ هەیڤا ٣ سالا ١٩٦٠ ل باژئرئ ئوروفا چو بەر دلوڤانیا خودێ ، بەلئ پا ل پشتی دەمەکئ هەر د وئ سالئ دا مەزاری وی هاتە دیر ئخستن ژلایئ حکومەتا تورکیا ڤە بو جهەکئ بەرزە و نەدیار کو هەتا نوکەژی نە هاتیە زانین کیڤە بریە ،
د بئژنە قوتابی و دیفچویئن وی نورەکان یان کومەلا نور ، کومەلا نور وان پەرتوکا دخوینن کو هەمی پەیامئن نور یئن پئک هاتین ژ گەلەك بیر و باوەرئن دینی ،
ژیانا سەعید نورسی :
سەعید نورسی ل سالا ١٨٧٨ ل باژئرئ بەدلیس سەر ب قەزایا هیزان سەر ب باژئرئ ئیسپارت ل گوندێ نورس یئ ژدایك بوی کو نوکە دبئژنە وی گوندی کەپیرلی ، ناڤئ بابئ وی میرزایە و دایکا ویژی ناڤئ وئ نوریا یە، وەکی نورسی بخو دبئژیت یئ د سئ قوناغا دا دەرباز بوی ، سەعیدێ کەڤن - سەعیدێ نوی - سەعیدێ سئیئ ،
و د پەروتکئن خودا دیار دکەت و بەحس دکەت کو هەتا ژیئ ٤٥ سالیئ ب قوناغا سەعیدێ کەڤن دهئتە دانان ، کو سەعیدێ کەڤن خزمەتا ئیمان و ئیسلامئ ب رئکا سیاسەتی دکەت ، بەلئ پشتی وان ریدانئن بسەری دهئن هزر و بوچونئن وی بتەمامی دهئنە گوهورین و دیردکەڤیت ژ سیاسەتئ ،
و زاروکئ چارێ یئ خئزانا خویە ، ناڤئن خیشک و برایئن وی : دوریە خانم ، عبدالله ، محەمەد ، عبدالمجید ، مەرجان ، ب هەولدان و شیانئن خو یئ فئری زانستنئن ڤی سەردەمی ژی ببو وەکی : کیمیا ، فیزیا ، زیندەوەر ، جیولوجی ، بیرکاری ، گەردونناسی ، جوگرافی هتد.. ئکەم کەسە هەولدای زانکویئ ل کوردستانئ ب دامەزرینیت ، و ڤەکرنا قوتابخانا کوردی و خاندنا وانئن زانستی یئن سەردەم مل ب ملئ خاندنئن ئاینی ، مەزنترین کەسایەتی و زانا یئ کوردیە پشتی جەزەری و مەولانا خالدئ نەقشەبەندی دناف نەتەوەیا کوردی دا هاتبیتە دنیایئ و ناڤدار ببیت دناڤ جیهانئ ، و رویبەرەکئ بەرفرەهـ لسەر ئەردی مفای ژ بەرهەمئن وی وەردگرن ،
پتر ژ ١٠٣ پەرتوك و نامیلکە لبن ناڤونیشانئن( هەمی پەیامئن نور ) ئەوئن نڤئسین یئن بەلاف کرین ، هەمی پەیامئن نور ژلایئ ( ئیحسان قاسم صالح ) یئن هاتینە وەرگئران بو زمانئ عەرەبی ،و ل هەردوو باژئرئن ئستەنبول و قاهیرە چەند چاپەک ژ وئ یئن هاتینە بەلاف کرن ،بەشەکئ مەزن ژی ژلایئ ماری وئلد ( شوکران واحد ) یئن هاتینە وەرگئران بو زمانئ ئینگلئزی ، و بەشەکئ ڤان پەیاما بو ڤان زمانان ژی یئن هاتینە وەرگئران : ئەلمانیا - فەرەنسا - روسی - ئوردوو - فارسی - ئیتالی - گوجەراتی - مەلایا - رومانیا - چینی - بولگاریا - پورتوگالی - ئەلبانی - ئیسپانی - مەقدونی ... و گەلەک زمانئن دی و هەتا نوکەژی وەرگئران لسەر پەیامئن وی یا بەردەوامە ،
ل وی دەمئ سەعیدئ کەڤن هاتیە گوهورین بو سەعیدئ نوی پەرتوکا شئخ ( عبدالقادر یئ گەیلانی ) کارتئکرنەکا مەزن درست کر بو کەسایەتیا سەعیدێ نورسی ، بەشئ هەرە مەزن یئن پەیامئن نور لسەردەمئ سەعیدێ نووی یئن هاتینە نڤیسین ،
سەعیدێ کەڤن :
سەید نورسی گەلەک ناسناڤ هەبون ژوان ژی : بدیعوزەمان - مەلا سەعید - مەلا سعیدێ بناڤودەنگ - سەعیدێ نورسی - سەعیدێ کوردی ، خاندنا خو ل گوندێ نورس یا دەست پئ کری ژلایئ برایئ وی عبدالله برایئ وی یئ مەزن ، د ژیئ٩ سالیئ ل سالا ١٨٨٧ دا چوو گوندێ تاغ و ل قوتابخانا مەلا محمد ئەمین ئەفندی دەست ب خاندنا خو کر ،
ل سالا ١٨٨٨ خاندنا خو دوماهیك ئینا ، د پەرتوکا مئژویا ژیانئ یا نڤئسی کو ل گوندێ تاغ گەلەک گرنگی ب ئەوی دهاتە دان بەلئ بو قوتابیان یا نەخوش بوو و ژبەر هندێ گوتنئن نە شرین دگوتنئ ، ئەڤجا ژبەر هندئ دوبارە دزڤریتە گوندێ خوو ، پشتی کو ل گوندێ تاغ زڤریەڤە هەفتیئ جارەکئ دەمئ برایئ وی عبدالله سەرەدانا مالا خو دکر دەرس بخوو ژ برایئ خو وەردگرتن ، و بو ماوئ پئنج سالا ل قوتابخانئن ( مەلا محمد ئەمین ئەفندی ، میر سەعید وەلی ، و مەلا محمد ئەفندی ) وانە یئن خاندین ، وەکی کو د پەیامئن جودا نڤئسین کو دماوئ ڤان پئنج سالان دا یئ شیای ( قورئانا پیروز ختم بکەت ، و بو ماوئ سئ هەیڤان ل قوتابخانا شئخ محمد جەلال بخینیت ، و روژانەبو ماوئ سئ دەمژمئران پەرتوکان بخینیت و هەر وی دەمی دا ژبەربکەت ، هەروەسا ژبلی وان پەرتوکئن قوتابخانئ دخاندن گەلەک پەرتوکئن دژی دخاندن ، و پشتی ڤئ چەندێ مولەتئ وەردگریت و ژوئرئ دچیت ، دڤی ماوەی دا سەعیدی گەلەك گفتوگو دگەل ماموستایان یا کری بەلئ قوتابیان ب ئەڤئ نەخوش بوو ، غیرە ژئ رادکر و هندەك جاران ژی دبوو شەرئ وان ، روژەکئ ئک ژ خزمەتکارئن ئاغایئ جزیرئ ب مەبەستا کوشتنا سەعیدێ نورسی هە،لددەت شمشیرئ خوو بینیتە دەر بەلئ شمشیرئ وی د کاڤلکئ وی دا ئاسئ دبیت و نەشئت چبکەت سەعید ژی ئەوی دکەتە د ئاڤا سار دا و پاشی دئینیتە دەر ، ل پشتی ماوەیەکئ سەعید بو دەربازکرنا زڤستانئ دڤزریتەڤە گوندێ خوو ،
شەڤەکئ د خەوێ دا دبینت کو قیامەت یا رابوی و خەلك هەمی یئ لسەر پرا سیراطئ را دەرباز دبن ، و ئەوژی دچیتە سەر پرا سیراتئ و دراستیئت هەتا پئغەمبەران ئک ئکە دبینیت و ل دوماهیئ ژی پئغەمبەرئ مە محمد سلاڤئن خودێ لسەر بن دبینیت و ل خەوا خو هشیار دبیت ، و ژبەر ئەڤئ خەونا خوو درئژی ب خاندنا خو ددەت لنک بابئ خوو و لسەر مولەتا بابئ خو دچیتە قوتابخانا "میر حەسەن وەلی " و ژبەر ڤئ سەعیدئ نورسی د بابەتئن هەرئن ئالوز دا تئدگەهشت و ماوەیەکئ کئم دا دشیا پەرتوکا ژبەر بکەت ، و بابەتئن زانستی باش دزانین ، ژبەر هندئ بو جهئ سەرسامیئ بو "مەلا فتح الله ئەفندی" و ژبەر هندئ ناسناڤئ ( بەدیع الزمان ) لئ هاتە دانان ،
پشتی ماوەیەکئ دهئتە باژئرئ بەدلیسئ و کەسایەتیا خو دگوهوریت و هەروەسا دبیتە جهئ سەرنجئ بو "عمر پاشا " وەلیئ بەدلیسئ و ژورەکا تایبەت ددەتە وی بو تمام کرنا خاندنا خوو ، ل دیف وان زانیاریئن دناف پەیامئن نور دا هاتینە دیار کرن کو سەعید نورسی بو ماوئ دوو سالان ل بەدلیسئ درئژیئ ب خاندنا خو ددەت پاشی ژلایئ والیئ وانئ ڤە دهئتە داخاز کرن و ئەوژی دچیتە وانئ و بو ماوئ دەهـ سالان ل وئ ژورا والیئ وانئ بو بەرهەڤـ کری دمینیتو درئژیئ بخاندن و زانستئ خو ددەت ، و پشتی ماوەکئ ( حەسەن پاشا ) والیئ وانئ دەستا ژ کارئ خو بەردەت و ( تاهر پاشا ) بو والیئ وانئ و پەیوەندی یئن وی دگەل سەعیدئ نورسی گەلەک دباش بوون ، د وئ ژورئڤە یئ بەردەوام بوو لسەر خاندن و زانستئ خو ، و هەروەسا قوتابخانەك ژی هەبوو کو وانە د دانە قوتابیئن خوو ،
سەعید نورسی دەمئکئ درئژ هزر دهندئ دا دکر بو دانا زانکویەکئ بو خاندنا خاندئن زانستئن گشتی و زانستئن ئیسلامی ، و داخازا خو گەهاندە حوکومەتئ ل سالا ١٩٠٧ چو بو ئستەنبولئ ، وەک برایەتیەك چوو بو زانکویا ( الازهر ) ل مسرئ ناڤئ ( مدرسة زهراء ) ل ئەڤئ زانکویئ دانابو ، مەبەستا سەعید نورسی بو دروست کرنا ئەڤئ زانکویئ خاندنا زانستئن گشتی و زانستئن ئیسلامی بوو ، و کو هەر سئ زمانئن عەرەبی و تورکی و کوردی دئەڤئ زانکویئ دا بهئنە خاندن ، دەمئ هاتیە ئستەنبولئ ئکەم جار چوو مالا ( فەریق ئەحمەد پاشا ) و ل پشتی وئ داخاز ژ حکومەتئ کر کو ئەوی دڤئت ل روژهەلاتا ئستەنبولئ زانکویەکئ ئاڤا بکەت بەلئ حکومەتئ چ بەرسڤ بوو نەبون ،پاشی پشتی دوو هەیڤا مایە ل ئستەنبولئ بەرەف مزگەفتا ( فاتح ) ڤە چوو و لوئرئ ل بەشئ ( شەکەرجی ) ما ، و تشتەکئ سەیر لڤئرە هاتە دیتین کو کو ببو سەرنجا هەمی زانایا ئەوژی ئەو بو کو لسەر هەر دەرگەهئ ژورەکئ چئکربو ( دئ لڤئرە بەرسڤا هەمی پسیارا بدەست تەکەڤیت ، و هەمی دەرد دهئنە چارەسەر کرن بەلئ پسیار ژ کەسئ ناهئتە کرن )
دناڤبەرا سالئن ١٩١٥ - ١٩١٧ د جەنگئ دناڤبەرا دەولەتا ئوسمانیا و روسیا دا دشەرئ ( قەفقاس) دا وەکی بەرپرسەکئ مەزن پشکداری دجەنگئ جیهانی یئ ئکئ دا کر ،و پاشی ل سالا ١٩١٦ دشەرئ بەرگریکرنا باژئرئ بەدلیسئ دا دگەل روسیا هاتبو بریندار کرن و ب ئخسیر کەفتە دەستئ روسیان دا ، و باوئ ئک سال د کەمپینئن روسیادا ب دیل ما بو ، ل سالا ١٩١٧ ل کەمپینا ( کاستروما ) ژدەستئن روسیا رەڤی و رزگار بوو و بەرەف ئستەنبولئ هات ، دەمئ کو زڤریەڤە ئستەنبولئ چوو رئزا بلنترین کومەلا فەتوایئ لوی سەردەمی ئەوژی کومەلا ( الدار الحكمة الاسلامية ) بوو ، و بو ئەندامەکئ ئەوئ کومەلەیئ ،
پاشی سەرکردئن کومەلا ( رابونا کوردا ) داخاز ژوی کر کو بهئتە دناف کومەلا وان دا ، بەلئ سەعیدێ نورسی داخازا وان رەت کر ، پشتی ١٥ هەیڤا ٢ سالا ١٩١٩ چوو کومەلا ( رابونا ئیسلامئ ) و دگەل کومەلا ( المدرسیین ) دا ما کو پئک هاتبو ژ موستەفا سابری ، و ماموستا محمد عاتف ، و ساففەت ئەفندی ، و ل سالا ١٩١٩ دەست ب نڤئسینا پەرتوکا مەسنەوی نوری ،
ب ئەگەر وان داخازیئن موستەفا کەمال ئەتاتورک و والیئ بەرئ یئ وانئ تەحسین پاشا ، ل سەعید نورسی کری بەرەف باژئرئ ئەنقەرە چوو ، و بو ماوەیەکئ لوئرئ ما ،وەکی دووەم کونگر کومبونا مللی پشکداری یا کری ، ژبەر وان بەیاننامئن پئشکئشی حوکومەتئ کرین بو چاک کرنا رەوشا تورکیا ، ژلایئ جەند کەسەکا ڤە گەلەک بتنودی هاتە هشیار کرن و گەفـ کرن ، بەلئ پشتی ڤئ جەندئ ژی هەر دەست ژ داخاز کرنا درست کرنا زانکویا زەهرا نەئینا ،
سەعیدێ نوی :
ل سالا ١٩٢٥ کو هاتیە دیرئخستن بو باژئرئ بوردور پەرتوکا ( دەرگەهئ ئکئ یئ نور ) نڤئسی و پاشی هاتە دیر ئخستن بو بارلا ، و لوئرئ دەست ب نڤیسینا پەیامئن نور کرن ، هەروو پەرتوکئن ( گوتن ) و ( نڤیسان ) ب تەمامی ئامادە کرن ، و بەشەکئ زور یئ بریسکئن خوو لڤئرە نڤیسان ،
ل سالا ١٩٣٤ ل بارلا هاتە دیرئخستن بو ئیسپارتا ، ل سالا ١٩٣٥ دا ژئەگەرئ دانانا ( کومەلا نهئنی ) کەفتە دادگەهئ و سزایەکئ توند سەر هاتە دان ل باژئرئ ئیسکی شەهر ، و د ئەنجامئ دادگەهئ دا ، ژبەرکو ئەووی ( پەیاما تەستتور ) نڤیسا بوو ١١ هەیڤا هاتە زیندانی کرن و ١٦ قوتابیئن ویژی بو ماوئ ٦ هەیڤان هاتنە زیندان کرن، و ل سالا ١٩٣٦ پشتی سزایئ وی یئ زیندانئ بدوماهیك هاتی ٧ سالا هاتە دیرکرن بوباژئرئ ( کاستامونو )
ل سالا ١٩٤٣ ئەو و دگەل ١٢٠ قوتابیئن وی ب بئ بەختیا ( خرابکرنا بنەرەتیا رئژم ) جارەکا دی هاتە گرتن و ل زیندانا ( دەنیزلی ) بو ماوئ ٩ هەیڤان هاتە زیندانکرن ، بەلئ پشتی هینگی بئ تاوانیا وی دیار بوو و ئەڤئ جارێ ژی هاتە دیر ئخستن بو ( ئەمیرداغ ) و ل وئرئ ب زوری رئبەری پئ دهاتە کرن ، و ل سالا ١٩٤٧ ئەو ٥٤ قوتابیئن وی د زیندانا ( ئافیون ) بو ماوئ ٢٠ روژان و پاشی دوبارە هاتە دیرئخستن بو ئەمیرداغ ، د شورەشا شئخ سەعیدێ پیران دا دەمئ شورەشئ دەست پئکری ئەلبا حولیسی یەحیا گلی دچنە دەف سەعیدێ نورسی و سەبارەت شورەشا وان سەرهلدای داخازئ ژوی دکەن خو بددەتە گەل وان،بەلئ ل وئرئ سەعیدئ نورسی دبئژیت دڤئت خو باوەرمەندک دەستئ وی نەگەهیتە خوینا گەلئ کوردا ،
سەعیدێ سئیئ :
ل سالا ١٩٥٢ ب ئەگەرئ نڤئسینا پەرتووکا ( رابەرێ گەنجان ) هاتە داخاز کرن بو ئستەنبولئ و ئەڤئ جارئ ژی هەر بئ تاوان دەرچوو ، ل سالا ١٩٥٣ دوبارە زڤریەڤە بو ئەمیرداغ ، و بو جارا دویئ هاتە ئستەنبولئ و بو ماوئ دوو هەیڤ و نیڤا ما ل وئرئ ، و ل پشتی وئ ژیانا خو ب زوری ل ئەمیرداغ و ئیسپارتا دبرەسەری ، و پشتی ئەوئ ئەو پەیامئن نور یئن نڤیساین هاتنە بەلاف کرن دناف خەلکی دا و سەرنجا خەلکی بخو راکئشا ، ب ب ئەڤئ ئارمانجئ دگەلەك باژئر و گوندا دا ب نڤئسینا دەستی ل ئستەنبول - و ئەنقەرە - و بەشئن روژهەلاتی دا هاتنە بەلاف کرن ، و دڤی ماوەی دا گەلەك سکالا ل وی بخو و قوتابیئن وی هاتنە کرن و گەلەک ژونژی د دادگەهان دا بون ، و ل سالا ١٩٥٠ دەمئ پارتا دیموکرات هاتیە لسەر دەست هەلاتئ چ رئگری ل کومەلا نور و پەیامئن نور دا نەهاتنە گرتن ، و دڤی ماوی دا پەیامئن نور هاتنە چاپکرن و ل تورکیا و پاکستان و ئەمریکا و ئیتالیا هاتنە بەلافکرن
ل ٢٣ هەیڤا ٣ سالا ١٩٦٠ ل باژئرئ ئورفا چو بەر دلوڤانیا خودێ ل گورستانا ( خلیل الرحمن ) هاتە ڤەشارتن ، بەلئ هەر د وئ سالئ دا ژلایئ حکومەتئ ڤە گورئ وی هاتە خراب کرن و هاتە ڤەگوهاستن بو جهەکئ نەدیار ،
سەعیدێ نورسی ل سالا ١٩١١ د پەرتوکا مونازەرات دا دبئژیت ( مرن نەوروزا مەیە ) ل ٢٣ هەیڤا ٣ سالا ١٩٦٠ دا ٢ روژا پشتی نەوروزئ د سپئدەهیا شەڤا لەیلەتولقەدر دا دچیتە بەردلوڤانیا خودێ ،
جەنگا جیهانی یا ئێکێ :
هەر چەندە سەعیدێ نورسی گەلەك پئکول کرن کو دەولەتا ئوسمانی بەشداری جەنگا جیهانی یا ئکئ نەبیت ، بەلئ هەر دەولەتا ئوسمانی پشکداریا خو د جەنگا جیهانیا ئکئ دا راگەهاند ، هەر دوی دەمی دا سەعید نورسی و قوتابیئن خو پشکدار بون د وی جەنگی دا کو دژی روسیایا قەیسەری شەر کرن ، کو د چەند جەنگئن گرنگدا بەشداری یا تئدا کری و جیهاد یا کری ، ژبەر هئز و شیانئن وی د ئەوی جەنگی دا سەرنجا هەمی فەرماندئن لەشکری و هەتا یئن بیانیئ ژی بخو راکئشا بوو ،
دەمئ کو لەشکەرئ روسیا ب ژمارەکا زورا مەزن جوینە ناف باژئرئ بەدلیسئ دا سەعید نورسی و قوتابیئن خو بەرگریەکا مەرانە ل باژئری کر ، هەتا کو هاتیە بریندار کرن و هاتیە دیل کرن ژلایئ روسیا ڤە و بریە زیندانا ئەفسەران ل باژئرئ کوسترمای سیبیریا ، و دئەنجامئ دیل کرنا وی دا ئەوی گەلەك وانئن ئیمانی دگوتنە هەفالئن خو یئن ئەفسەر د زیندانئ دا کو ژمارا وان ٩٠ کەس بوون ، هەر د وی ماوەی دا ژبەر زیرەکی و شیان و زانینیا وی یا بهئز خو لبەر ئەفسەرەکئ لەشکرئ روسی دا و ل کنفئ سئدارە دانئ و پلا شەهید بونئ نئزیك بوو ، بەلئ خودایئ مەزن ب سەرئ بلندڤە ئینادەرئ و ژ بریارا سئدارەدانئ رزگاربوو ،
رزگاربونا وی ژ ئیخسیریئ :
پاشی ب شئوەکئ گەلەکئ سەیر و زیرەکانە لبن چاڤدئریا خودایئ مەزن ڤە شیا ل ئخسیریئ برەڤیت و رزگار ببیت ، و لسەر رئکا ( وارسو ، ئەلمانیا ، ڤیەنا ) شیا بزڤریتەڤە وەلاتئ خو کو ل رئکەفتی ( ١٧-٦-١٩١٨ ) گەهشتە ئەستەنبولئ ، و ب مەدالیا جەنگی هاتە خەلات کرن ، ژلایئ خەلیفە و شیخ الاسلام یئ دەولەتا ئوسمانی و سەرکردئ گشتی یئ لەشکەری و قوتابیئن وی یئن زانستئ شەریعەتئ ڤە پشوازیەکا گەرم لئ هاتە کرن ، هەروەسا هندەک پئ چئبویان داخاز ژئ کر کو هندەك پلئن بەرز وەربرگریت و کار بو دەولەتئ بکەت ، بەلئ سەعیدئ نورسی خو تشتەك ژوان نەڤیا ژبلی کو ببیتە ئەندامئ ( دار الحکمة الإسلامية ) کو دەزگەهەکئ زانستی یئ وەسا بو کو هەمی زانایئن مەزن دکرنە ئەندامئن وئ ، د ماوئ ڤئ ئەندامیەتیئ دا گەلەك ژ نڤیسینئن خو یئن عەرەبی چاپ کرن ، وەکی تەفسیرا وی یا گران بەها : ( إشارات الإعجاز في مقان الإيجاز ) ، كو د گەرمیا جەنگی دابون ، کو نوکە ل بەشئ دکتورایا وانا تەفسیرئ ل زانکویا ئەزهەر دهئتە خاندن ،
بیر و بوچونئن سەعیدئ نورسی :
سەعید نورسی د سەردەمئ دەولەتا ئوسمانیا دا پشتگیریا تەمام یا مەدەنیەتئ یا کری ، بەلئ پا نە بشئوازئ روژئاڤای یان ئەوروپا و یا رەت ژی کری ، بەلئ دبابەتئ مەدەنیەتئ دا د چەند جهئن پەیماما نور دا نمونئن یابانیا بو ئوسمانیا یئن ئیناین کو وەکی وان بن ، و دبەشەکئ پەیاما نور دا دبئژیت :
( بو ب دەست ئینانا مەدەنیەتئ پئتڤیە نمونا بخو ژ یایانیا وەربگرین کو هەمی لایەنئن باش یئن مەدەنیەتئ یئن وەرگریتن ، و ژبلی ئەڤئ ژی ئەوان چ دابوونەریتئن خو ژدەست نەداینە و پاراستن یئل دابونەریتئن خو کرین )
زیرەکی و شارەزایا سەعیدێ نورسی :
سەعید نورسی خودانئ زیرەکی و شارەزەیەکا زور بووو بیردانکەکا بهئز هەبو ، و یئ شیای ٩٠ پەرتوکئن سەرەکی ژبەر بکەت وەکی بابەتئن ( نەحو ، صەرف ، تەفسیر ، حەديث ، فقها ئیسلامی ، ..هتد ) و ژبلی ڤانژی هەر ژ دەست پئکا فەرهەنگا بناڤو دەنگ ( قاموس المحیط ) هەتا دگەهیتە ( باب السن ) یا ژبەر کری ، و شنی بو ماوئ ئک هەفتی پەرتووکا ( جمع الجوامع ) سەر ب زانستئ ئوسول فقهە ڤە یا خاندی و یا ژبەر ژی کری !
ئەو رودانئن کو ژیانا وی گوهورین :
ل سالا ١٨٩٧ ماموستا سەعید نورسی د روژنامەیەکئ دا خاند کو وەزیرئ موستەعمەراتا بریتانیا د پەرلەمانئ وەلاتئ خودا کو کوپیەکا قورئانا پیروز کربو ددەستئ خودا و دبئژیتە ئەندام پەرلمانئن خوو ، ( هندی ئەڤ قورئانە دناڤ موسلمانا دا بمینیت ئەم نەشئین دەست هەلاتئ لسەر وان بکەین ، ئەڤجا تاکە چارە دڤئت ئەم قورئانئ لسەر ئەردی نەهئلین ، یانژی پەیوەندیا وان دگەل قورئانئ ببرین ) ئەڤی دەنگوباسی تەزینکەک لسەر لەشئ سەعید نورسی دا ئینا ، ئەڤجا بوهەمی کەسئن دەوروبەرئن خو ئاشکەرا کر ، کو ( دڤئت ب بەلگە ڤە بو جیهانئ بسەلمینیت کو قورئان روژەکا گەشە و تیروژکا وئ روژئ چجارا ناهئتە برین و روناهیا وئژی کەس نەشئت بڤەمرینیت )
مزگینیا دانا زانستئ قورئانئ بۆ وی ژلایئ پغەمبەری ڤە سلاڤئن خودێ لسەر بن :
هەر د گەنجینی و لاوینیا خودا دخەوەکئ دا دبینیت کو د خزمەتا پئغەمبەری سلاڤئن خودئ لسەر بن دابو و داخازا زانستئ قورئانئ ژئ دکر ، پئغەمبەری سلاڤئن خودێ لسەر بن مزگینیا دایئ و دبئژیتئ ( سيوهب لك علم القرآن ما لم تسأل شيئا من الامة ) ئانکو زانستئ قورئانئ دئ پئتە هئتە بەخشین ب مەرجەکئ کو چ پسیارا ژ ئومەتا من نەکەی ، سەعید نورسی ژی هندی دژیانئ دا مای پسیار ژ کەسئ نەکر ، هەتا د پئدڤی ترین وەختئن ژیانا خودا نە دیاری و سەدەقە زەکاتژی ژ خەلکی نەوەرگرت ،
پەیامپن نور پشتی مرنا ماموستا سەعید نورسی :
ل پشتی سەعید نورسی قوتابیئن وی یئن دلسوز و وەفادار چالاکی و پەیامپن نور گەهاندنە خەلکی و ئاستئ هزری زانسی نافخو و جیهانی دا نیاسین ، و مەزنئن هزروبیران ( مفکرین ) یئن ئیسلامئ و جیهانئ پئ سەرفەراز کرن ،
هەتا نوکە د تورکیا دا ب دەهان کونگرئن جیهانی و سمینارئن نافخو ل سەر ژیانناما ماموستا سەعید نورسی هاتینە ئەنجام دان ، هەروەسا ل گەلەك جهئن دی وەکی ( مسر ، مەغرب ، جەزائیر ، ئوردن ،مالیزیا ، ئوسترالیا ، ئەندونسیا ، یەمەن ، چاد ، ئەلمانیا ، بوسنا ، هەرزەگوڤینا ، فلیپین ، و گەلەک جهئن دی ) گونگرئن جیهانی و سمینارئن زانستی د ئاستئن ئەکادیمیادا لسەر ژیانا وی هاتینە پئشکئش کرن ، و ژبلی وئ بدەهان ڤەکولین و پەرتوك لسەر ژیانا وی یئن هاتینە نڤئسین و ژبلی وان نامئن کو د زانکو و ئەکادمیئن بو وەرگڕتنا باوەرنەمئن بالا یئن ( ماستەر و دکتورا ) دگەلەک زانکویئن نافخو و جیهانی دا ، هەر ژ مالیزیا هەتا دگەهیتە فەرەنسا لسەر ژیانا ماموستا سەعید نورسی بخو و لسەر پەیامئن وی دنڤئسینە و ئامادەکرینە ،
دچەند زانکو یئن جیهانی زانست و هزرئن ( سەعید نورسی ) ل مەنهەجئن سەرەکی سەرچاوئن زانستی یئن هاتینە دیتن و ب وانە دهئنە خاندن ، وەکی زانکویا " ئەزهەر " ل مسرێ و زانکویا "محمد الخامس" ل مەغرب و زانکویا ئیسلامی یا جیهانی ل مالیزیا دهئنە خاندن ،
کونگرئن جیهانی :
هەتا نوکە ١٥ کونگرئن جیهانی و دەهان سمینارئن زانستی و پئشبرکئن رەوشەنبیری د ئاستئ جیهانی دا یئن هاتیە ئەنجام دان ، و دەهان پەرتوك و سەدان ڤەکولین یئن سەر هاتینە نڤئسین ، و چەندین بەلگەنامەیئن زانکویا د خاندنا بالا دا یئن سەر هاتینە وەرگرتن ،
بەرهەمئن وی :
گوتن - یا هاتیە وەرگئرا بو کوردیئ
مەکتوبات - یا هاتیە وەرگئران بو کودی ژی
بریسک - یا هاتیە وەرگئران بو کوردی ژی
تیشک - یا هاتیە وەرگئران بو کوردی ژی
پاشایئن بەند - یاهاتیە وەرگئران بو کوردی ژی
پاشا بەندئ بارلا
پاشا بەندێ قەستەمونی
پاشا بەندێ ئەمیرداغ
مئژویا ژیانئ
الإشارات الإعجاز
مەسنەوی یا نور
سکەی تصديقي غەيبي
عەسا یئ موسای
زولفیقار
سیراجا نور
تلسمەك
ئاسەرەکانی پئشین بناڤئ داوەری - یاهاتیە وەرگئران بو کوردی ژی
موحکەمات
مونازەرات
خودبا شامی و ختوواتئن ستە
باوەرنامئن هەرو قوتابخانئن موسیبەت - دیوانا حەربی عورفی و سەعیدئ کوردی
فلمئن لسەر هاتینە دروست کرن :
( Hür Adam ) ب کوردی زەلامئ ئازاد "٢٠١٠"
Bediüzzaman : Said Nursi Çizgi film ( بدیع الزمان : سەعیدێ نورسی - فلم کارتون )
Allah´in Sadik Kulu ( بەندەیئ راستگو یئ خودێ )
ژئدەرئن بابەتی :
ژیان ناما سەعید نورسی | نڤیسەر : حەبیب محمد سەعید
پەرتوکا گوتنا ( سەعید نورسی )
وەیکپیدیا یا تورکی
ئەدمین : rebas zebari
بوچونا خو لسەر بابەتی بدە