ئێکەم کەس خودانێ ناسناڤێ ماموستا کیە ؟

 

ئێکه م که س خودانێ نازناڤێ ماموستا کیه ؟

ماموستایێ ئیکێ :

ئێکه م ماموستا نازناڤێ هزرڤانێ مه زن یێ یونانی ارسطو طالیس،خودانێ ئاڤاکرنا فه لسه فا روژئاڤایی،ژ به رچافترین نڤیسینین وی نڤیسینا تێکه ل بوو دگه له ک بواراندا وه کی (کالمیتافیزیقیا،سیاسی،زمانان،فئهم،بلاغه،موزیک،گیانه وهر،فیزیا،ژیان زانی)ارسطو ئیک ژقوتابین فه یله سوفی مه زنی که فنی یونانی افلاطونی بوو،ژبه رجافترین قوتابین وی ارسطو الاسکندرئ مه زنه،دهیته زانین کو گه له ک کارتیکرن ل زانایت فه لسه فی کرینه وه کی(کورێ سینا،بطلیموس،فارابی،کوری رشیدی وگه له کین دی)

ژیانا ارسطوطالیس :

ارسطو ژیایه لسه ر ده مێن فه لسه فه ین که ڤن به ری زاینی،ارسطو ژدایک بوویه لسالا 384به ری زاینی ل باژێرێ( اسطاغیرا) ل مقدونیا ژیایه ومه زن بوویه دگه ل بابی خو (نیکوماخوس) کو بابی وی دوماهیک نوژداری شاه(امینتاس)ئ سیێ یێ مقدونی بوو،ارسطو دژیی هه ڤده سالیداچویه (اثینا)بو خاندنی و لوئری دبیته ئیک ژقوتابین (افلاطون)ی لوئری مایه هه تا ژیی بیست سالیی،ارسطو چویه (اثرنیوس یونانی) سالا(347) به ری زاینی وشیایه هه ڤژینیێ دگه ل خیشکا (هرمیاس)ی دادوه ری  باژیری پێک بینیت،پشتی هنگی سێ سالا (ارسطو)هاتیه داخازکرن بیته ماموستایی کورێ شاهی (فیلیبوس)ی مقدونی و ئه و ژی (الاسکندر)ی مه زن ،ارسطو رازی دبیت سه ر فی داخازی و دبیته ماموستا و هه فال هه تا هاتنا سالا (334)به ری زاینی ،الاسکندری مه زن ئاماده کاری کرن بوشه ری دگه ل کومبانیت ئاسیا یی شه ری ژبه ری فی چه ندی گه له ک جورین گیانه وه را بو ارسطوی فریکرن کو ژگه له ک باژیران ئینابوو داکو لیگه ریانین زانستی لسه ر بکه ت ژبه ر فی چه ندی ارسطو دهیته هژمارتن کو ئیکه م که سه دجیهانیدا باخچی گیانه وه را فه کری،لسالا(332) به ری زاینی ارسطو چوو (اثینا)ولویری قوتابخانا(لوقیون)فه کر ،پتر ژ سیزده سالا ریفه به ریا قوتابخانی بریفه بریه ،قوتابخانه بویه جهی گرنگیدانا پیشفه برنئ و لیگه ریانین بیولوجی ومیژوویی وکاروبارین حکومه تئ، ارسطو دهیته گونه هبارکرن پشتی الاسکندر دمریت لسالا (323)به ری زاینی و دوژمنیت مقدونیا ده ست بسه ر حکومه تا اثینا  دا گرت ،ارسطو ره فه یت بو باژیری خلسیس ژ ترسا کوشتنیدا،

مرنا ارسطو طالیس :

ارسطو دمریت لسالا (322)به ری زاینی د ژیی (63)سالیدا پشتی هه ڤرکیه کا مه زن دگه ل نه خوشیێ پشتی چویه باژیرێ خلسیس،

په رتووکین ارسطو طالیسی :

ارسطو میراتەکێ بهاگران لپشت خو دهێلیت ژ په رتوکان ئه وژی :

_په رتوکێن مه نطقی 

_په رتوکێن سروشتی 

_په رتوکێن بیولوجی 

_په رتوکێن میتافیزیقی 

_په رتوکێن ره وشتی و سیاسی

هنده ک ژگوتنین ارسطوی :

_ سه ر مه پێدڤییه ئه م خو ئازادکه ین ژ وێ هیڤییێ کو روژه ک دی هیت ده ریا دی ئارام بیت ،سەرمه پیدڤییه ئه م فێربین چه وا دناف هروبایدا گه میا خو پاریزین.

_پتریا کارین مروفی گریداینه ب هه ستان و شه هوه تیڤه،فیجا ژبه رهندی ئه م دکەڤینه خه له تیاندا هه که خو مێشک چ بکه ت ،مروف باش هزردکه ت هزر رێکا راست نیشا مروفی ده ت به س شه هوه تا مروڤی مروڤی سه ردا دبه ت .

_ترسنوکی ئیک ژسیفەتانه دناخێ گیانەوەری دا ڤێجا ئه گه ر خو ژێ خلاس کر زیرەکیا خو دیاردکه ت .

_جاهل دووپاد دکه ت ،زانا گومانێ دبه ت ،هزرڤان پلانادانیت

_( تریاق) ئه و ده رمانێن دژی نه خوشیا هه تا جاره کێ دبیته هه فال پێنجی جارا دوژمنه .

_ئه و که سێ نه مینیت هه ڤالیته ژده ستپێکێ نه هه ڤال بوو.

_ئه وکه سێ شیته حه زیت خو جساره ت تره ژوی که سی دشیته دوژمنی خو ،چنکی نه خوشترین جافه ریبوون جافه ریبونا خویه تی یه .

_ خونیاسینا خویه تی ده سپیکا ریزگرتنی یه .

_که سایه تی ئیک ژباشترین راگه هاندنایه بو رازی کرنی .

_که یف خوشی ژ ناخی مروفی ده ردکه فیت نه ژکه سین ده وربه ر .

_ده لیلی میشکی دیاردبیت دکریاران دا .

_سه ردابرنا گه نجان ئاسانی یه چنکی دهیفیدا بله زن .

_ئه و که سین هزردکه ن ژیانی دبینن کومیدی،ئه و که سین هه ست پیدکه ن ژیانی دبینن تراجیدی.

_که یف خوش ئارمانجا راست یا مروفبوونییه .

_ خرابیا خه لکی ئه وه یاکو ب ری ره شکرنی زیانئ دگه هینته خو و خه لکی ‌.

_دره وین هه رده م خوساره تن که س ژی باوه ری ناکه ت هه که خو راستیی بیژن.

_که س ژیانا بی هه فال نا هه لبژیریت هه که خو به رامبه ر فی چه ندی هه می تشت دجیهانیدا هه بیت .

_جساره تی واتا ترسی و باوه ریی یه .

فه لسه فا ارسطوی :

_فه یله سوفی ئه غریقی گه له ک په رتوک هه بوون کو به حسی فه لسه فا میشکی دکر  کو ددانانا علم النفس ئیک ژگرنکترین زانستین سروشتییه ،بدیتنا وی لدور تیگه هشتنا گیانی(روح) یا جیوازه ژ دیتنا فه یله سوف افلاتونی وه کی دبینیت تیگه هشتنا وی یا گریدایه ب ئه ندامافه چ مروف بیت یان گیاوه ر یان روه ک ودهیته هژمارتن له شه کی ئه ندامی و کا ره کی تایبه ت دکه ت ،ارسطوی سیگوشه کا هه ره می دروستکریه لدور تیگه هشتنا گیانی (روح ) وه کی گیانی لده ف روه کی گیانی هه ستییار ومیشکدار،وگیان لده ف مروفی وگیانه وه را دئیک خالدا کوم کرینه ژبه رکو دهه ستکرنیدا وه کی ئیکن وه کی فیان بو تشته کی و میشک و هزر و فی زانستی کار تیکرنه کا مه زن لسه ر هه می زانستین فه لسه فی کرینه دکه فندا و هه تا نوکه .

وەرگێر : کاژین سندی
پێداچون : رێباز زێباری