سولتان الظاهر بيبرس
الظاهر بيبێرس :
سولتانێ مەمالیک الظاهر بيبێرس یێ ژدایک بو ل سالا 1223 زاینی ل دەڤەرەکێ کو دکەڤیتە سەر لێڤێت باشورێ دەریایا رەش ، کو هاتبو دیل کرن ل سەر دەستێ مەغولان و پاش هاتیەفروتن وەک عەبد ، و پاش هاتیە ڤەگوهاستن د خزمەتا سولتان الصالح نجم الدين ايوب کو وی ئازاد کربو ، و کربو ئێک ژ مەمالیکێن خوو ، کو بیبێرس ب زیرەکی و وێرەکیا خو یێ بناڤودەنگ بوو ، کو ناهێتە پێناسە کرن ، ژبەر هندێ پلا سەرکردێ زێرەڤانێن تایبەت یێن سولتانی وەرگرت بوو ، کا چاوا بیبرسی سەرکردایەتیا لەشکەرێ ئەیوبی یا کری ل سالا 1250 زاینی د شەرێ المنصورە دا کو لویسێ نەهێ هرێشەک ئینابو سەر مسرێ، کا چاوا بیبێرس شیا مەغولان بشکێنیت ، و پاشڤە برن ب هەڤکاری دگەل سولتان سیف الدین قطز دشەرێ عین جالوت دا کودکەڤیتە باشورێ فلسطینێ ،
سیفاتێن بیبێرسی :
ئەوی گەلەک حەش ژ وەرزشێ دکر و سیاربونا هەسپان ، و کەسەکێ وێرەک بو ، و حەش نێچیرا ماسیان دکر ، و روم هاڤێژیێ ، و خولێکدانێ ، و کەسەکێ زال بو لسەر رەوشتێ خو ، و ئەڤێ وەلێ کر کو ڤەخارنا مەیێ لسەر خەلکی قەدەغە بکەت ، و ئێک ژ جوانترین سیفاتێن وی زیرەکیا وی بو ژ بو گەهشتنا ئارمانجێن وی کو کەسەکێ ژیرمەند بوو و دشیان پتر ژ کارەکێ د ئێک دەم دا برێڤە ببەت ، و ئەڤەژی بو ئەگەر کو ئارمانج و دەست کەفتێن وی دزور بن ،
ژ گرنگ ترین دەست کەفتێن بیبێرسی :
پشتی کو سولتان بیبێرس بویە سولتانێ چارێ یێ مەملوکی ل مسرێ و شامێ ، گرنگیەکا مەزن دا لسەر بهێز ئێخستنا لەشکەرێ خو ، و ئەوی پێنگاڤێت صلاح الدين الايوبي هاڤێتن ل دژی هرێشێت خاچ پەرێسان ، و رابو ب ئاڤا کرنا کەلهان و کوچکان ئەوێن کو مەغولیان ژناف برین ل سوریایێ ، و شیا سالەنە هرێشا ببەتە سەر خاچ پەرێسان ، و شیا گەلەک باژێرێت دی ژدەستێن خاج پەرێسان دا بینیتە دەر و بزڤرینیت ، وەکی : ئەنتاکیە ، و حیفا و یافا ،و ژمارەکا هرێشان هنارت بونە لیبیا و نوبەیێ ، و ژهەژی گوتنێ یە کو بیبێرسی دەست کەفتێن نافخوی ژی هەبون وەکی :
چێکرنا بنگەهەکێ پوستە گەهاندنێ یا بلەز کو شیانێن چار روژان بتنێ هەبو پوستەکێ ژ قاهیرەیێ بگەهینیتە دیمەشقێ ،
ئاڤا کرنا مەزگەفتا مەزن ل قاهیرەیێ و ئاڤا کرنا قوتابخانەکێ کو بناڤێ وی بو ،
دامەزراندنا دادوەرێن سەرەکی کو ب رولێ چار مەزهەبێن فقهی رادبون د شەریعەتا ئیسلامێ دا ،
بوچونا خو لسەر بابەتی بدە