پێغەمبەرێ خودێ "محمد" سلاڤێن خودێ لسەر بن

 

پێغەمبەر ( محمد ) سلاڤ لسەر بن :

پێغەمبەرێ مەزن موحەمەد کوڕێ عبدالله (سڵاڤ و ڕەحمەتا خودێ لێ بن) ل سالا 570 زایینی ل باژێرێ مەککە یێ پیرۆز ل نیمچە گزیرتا عەرەبی ژ دایکبوو. ژیانا وی، ژ دەستپێکا زارۆکینیا وی هەتا وەغەرکرنا وی، تژی بوو ژ وان ڕوودان و وانەیان یێن کو نەک تەنێ کاریگەری ل سەر ژیانا موسڵمانان کرینە، بەلکو کاریگەری ل سەر تەڤایا مێژوویا مرۆڤایەتیێ ژی هەبووینە. ئەو نەک تەنێ پێغەمبەرەک بوو، بەلکو ڕێبەرەکێ سیاسی، سەرکردەیەکێ لەشکەری، دادوەرەک، مامۆستایەک، و مرۆڤەکێ نموونەیی بوو ژ هەمی ڕوویان ڤە.

زارۆکی و گەنجینیا وی:

موحەمەد (سڵاڤ لێ بن) بێ باب ژ دایکبوو و دایکا وی ژی پشتی چەند سالەکان وەغەرکر، لەوما ژلایێ باپیرێ وی، عەبدولموتەلیب، و پشتی وی ژلایێ مامێ وی، ئەبوتالیب، هاتە خودانکرن. ژ گەنجینیا خوڤە، ب ڕاستگۆیی و دلۆڤانی و وەفاداریا خوڤە دهاتە ناسین، و ژبەر ڤێ چەندێ ناڤێ "ئەلمین" (یێ باوەرپێکری) لێ هاتبوو دانان ژلایێ خەلکێ مەکەهێ. ئەو هەردەم ژ درەو و خیانەتێ دوویر بوو، و دژایەتیا گەندەڵی و ستەمێ دکر.

سەرەدانا حەرا "حراء" و هاتنا وەحیێ:

بەری ببیته پێغەمبەر، موحەمەد (سڵاڤ لێ بن) حەز ژ تنێ بونێ دکر بۆ پەرستن و بیرکرنێ. ئەو دچوو جهەکێ بلند ل چیایێ حەرا و ل وێرێ د ما. ل دەمێ کو ئەو گەهشتیە 40 سالیێ، ل شەڤەکا پیرۆز یا ڕەمەزانێ (شەڤا قەدرێ)، فریشتە جبریل(سڵاڤ لێ بن) هاتە دەف و فەرمانا "بخوینە" لێکر. ئەڤە دەستپێکا هاتنا وەحیێ بوو و دەستپێکا پەیاما ئیسلامێ بوو، کو ئاماژە ب خودێیەکێ تاک و تەنێ دکر و بانگەوازیا دادپەروەری و یەکسانیێ دکر.

پەیاما ئیسلامێ و دژایەتی:

پشتی هاتنا وەحیێ، موحەمەد (سڵاڤ لێ بن) دەست ب بانگەوازیا ئاشکرایا ئیسلامێ کر. وێ دەمێ خەلکێ مەککە بتان و پەرستنێن چەند پەیکەرەکان دکرن. پەیاما وی یا ئێکتاپەرستی و یەکسانیێ ب دژایەتیەکا مەزن ژلایێ سەرهاتیا قورەیشی ڤە هات پێشوازیکرن، چونکە پەیاما وی دژی بەرژەوەندی و دەستهەلاتا وان بوو. موسڵمانێن دەستپێکێ ب توندوتیژی و ئەشکەنجەدانەکا زۆر ڕووبەڕوو بوون.

کۆچا بۆ مەدینێ (هجرەت):

بەرەڤ زێدەبوونا ئەشکەنجەدان و مەترسیێ، موحەمەد (سڵاڤ لێ بن) و هەڤالێن وی فەرمانا خودێ وەرگرتن بۆ کۆچکرنێ ژ مەککە بۆ باژێرێ یەسریب (کو پشتی وێ چەندێ ناڤێ وێ بوو مەدینە). ئەڤ کۆچە ل سالا 622 زایینی ڕوودا و بوو دەستپێکا سالناما ئیسلامی (کۆچی). ل مەدینێ، پێغەمبەر (سڵاڤ لێ بن) دەولەتا ئیسلامی دامەزراند و بوو ڕێبەرێ کۆمەلگەهەکا نوو کو ل سەر بنەمایێن برایەتی و دادپەروەریێ هاتبوو ئاڤاکرن.

کار و دەسکەفتێن وی ل مەدینێ:

ل مەدینێ، پێغەمبەر (سڵاڤ لێ بن) چەندین دەستکەفتێن گرنگ ب دەستڤە ئینان:

میساقا مەدینێ: ئەڤ پەیماننامە یا گرنگ د ناڤبەرا موسڵمانان و جوهییان و خەلکێ دی یێ مەدینێ هاتە ئیمزاکرن، کو ماف و ئەرکێن هەمیان دەستنیشان دکر و بنەمایێن پێکڤەژیان و ئازادیا ئایینی د پاراستن.

بناغەڕێژیا کۆمەلگەها ئیسلامی: پێغەمبەری سلاڤ لێ بن ب شێوەیەکی چالاک کار کر بۆ ئاڤاکرنا کۆمەلگەهەکێ ل سەر بنەمایێن ئیسلامی، کو تێدا دادپەروەری، یەکسانی، و خێرخوازی بنەمایێن سەرەکی بوون.

سەرکردایەتیا لەشکەری: پێغەمبەری سلاڤێن خودێ لسەر بن چەندین شەر ب سەرکەفتیانە سەرکردایەتی کر، وەک شەڕێن بەدر و ئوحود و خەندەق، کو هەمیان ڕۆلەکێ مەزن د ئیخسیرکرنا دژمنێن ئیسلامێ و پاراستنا دەولەتا ئیسلامی دا هەبوو.

فەتحا مەکەهێ : پشتی چەندین سالان، ل سالا 630 زایینی، پێغەمبەر (سڵاڤ لێ بن) ب لەشکەرەکێ مەزن ڤە زڤریە مەکەهێ و ب بێ شەر و خوونڕێتن مەکەهـ فەتح کر. وی لێبوورین بۆ هەمی وان کەسان کر یێن کو بەری نوکە دژی وی ڕاوەستیا بوون.

ڕەوشت و پەیاما وی:

پێغەمبەر (سڵاڤ لێ بن) ب ڕەوشتەکێ بلند و ب نموونەیی هاتە ناسین. ئەو دلۆڤان، بەخشندە، لێبوور، ڕاستگۆ، و بێی هیج جیاوازیەکێ مامەلە دگەل خەلکی دکر. قورئانا پیرۆز دبێژیت: "وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ" (قەلەم: ٤) - رامان: "و بێگومان تو خودانێ ڕەوشتەکێ مەزن و بلندی". ژیانا وی نموونەیەکا زیندی بوو بۆ پەیاما ئیسلامێ، کو بانگەوازیا مرۆڤایەتیێ، برایەتیێ، و ڕێزگرتنێ ژ هەمی مرۆڤان دکر، بێی کو چ جیاوازیەکێ د ناڤبەرا ڕەنگ و ڕەگەزێن وان دا بکەت.

وەغەرکرنا وی:

پێغەمبەر موحەمەد (سڵاڤ لێ بن) ل سالا 632 زایینی، پشتی کو پەیاما ئیسلامێ ب تەمامی گەهاندبوو و دەولەتا ئیسلامی ب شێوەیەکێ باش دامەزراندبوو، ل مەدینێ وەغەر کر و ل وێرێ هاتە ڤەشارتن و گیانێ وی یێ پاک هاتە بەرز کرن بو ئەسمانان لدەف خودایێ تاک و تەنیا و بێ شریک هەڤال ، اللهم صل و سلم علی نبينا محمد

دوماهيك :

ژیانا پێغەمبەر موحەمەد (سڵاڤ لێ بن) ژیانەکا پڕ بوو ژ قوربانیدان و خەبات و فێرکرنێن بهادار. ئەو نە تنێ پێغەمبەرەک بوو یێ پەیامەکا ئاسمانی گەهاندی، بەلکو مرۆڤەک بوو یێ نموونەیی ل هەمی بوارێن ژیانێ. ڕەوشتێ وی یێ بلند، دادپەروەریا وی، دلۆڤانیا وی، و سەرکردایەتیا وی، بوونە مایێ وێ چەندێ کو ناڤێ وی هەتا ڕۆژا قیامەتێ زیندیمای و پەیاما وی یا ئیسلامێ ب جیهانێ ڤە بەلاڤ ببیت. فێرکرن و وانێن ژیانا وی هەتا نوکە ژی ڕێبەر و ڕووناهیێ بۆ ملیارها مرۆڤان ل سەرانسەری جیهانێ دابین دکەن.

رێباز فیصل