گرنگیا خوارنا تێشتێ

گرنگیا خوارنا تێشتێ

مروڤی پێدڤیا ب وزێ هه ی داکو بشێت کاروبارێن خو  بشێوەکێ درست برێڤە ببه بێی کو توشی وەستیانەکا زێدە ببیت یان ژی زیانێ بگەهینیته له شێ خو. و دشێت ڤێ وزێ بدەست خو ڤە بینیت برێکا خوارنا ساخلەم و ب مفا یێن کو هاریکاریا له شی دکه ن بدرستی کارێ خو بکەت.

و ژ گرنگترین دەمێن مروڤ تێدا پێدڤی ب وزێ دبیت سپێدەیە

 ئه ڤ دەمە لەش هشیار و چالاک دبیت و هه ست ب ساخله میێ دکەت، داکو بشێت روژا خو ب ئاسانی ببەتە سەری. ژبەر ڤێ چەندێ یا پێدڤیە بشێوەکێ روژانە تێشت بهێته خوارن و یا باش ئەوە سپێدە زوی بیت، و هێجەتا گیروبون ژ کاری یان حەز لسەر نینه نه هێته گرتن بو خوارنا تێشتێ. 

دڤێت تێشته کا ساخله م و ب مفا بیت داکو مفای ژێ وەرگری، و دویربکه ڤه ژ خوارنێن نه ساخله م و بێ مفا، یا باش ئەوە خوارنێن تژی کاربوهیدرات ئامادەبکەن چونکی بشێوەکێ هێدی هێدی له ش وی مادەی دمێژیت و ئه ڤ چەندە ولێدکەت لەش بدرێژاهیا روژێ وزێ وەرگریت . ز وان خوارنا ژی _ نانێ جه هى _ نانێ شوفان. و يا پێدفيه زه رزه وات و فێقى دگه ل دا بن كو رێژەکا باش یا ئاڤێ و ڤیتامینا  و ریشالێن روەکی دناڤدا هەنە کو وزێ دەنە لەشی، لەش رادبیت ب هه رسکرنا وان بێی کو کارتێکرنێ ل کێشا مروڤی بکه ت، یا فەرە خورنێ پروتین تێدا بن وزێ بدەنە لەشی بو ماوەکێ درێژ وەکی وان پروتینان یێن دناف سپیاتی و هێکان دا. 

مفایێن تێشتێ :

1- وزا پێدڤی دەتە لەشی داکو کارێ روژا خو بشێوەکێ درست ئەنجام بدەت چ کارێن هێزێ بن یان یێن هزری بن، یا پێدڤیە لسەر زاروک و سنێلان تێشتێ بخون  چونکی ئەو یێن د قوناغا گەشەکرنێ دا  و بشێوەکێ بەردەوام پێدڤی ب وزێ هەیە.

2- خوارنا تێشتێ کونترولێ لسەر کێشا لەشی دکەت هه روه سا کێمکرنا چەوریێ زێدە د لەشی دا   برێکا دانا وزێ بو لەشی ب درێژاهیا روژێ ، و ژبەر ڤێ چەندێ هه ستکرن ب برسێ کێم دبیت و رێکێ ل زێدە خوارنێ دکریت و خوارنا زورا ژ نیشکه کێ ڤە هه روەسا خوارنا تێشتێ دبیته ئەگەرێ چالاکبونا سوتاندنا کیلو کالوریا  و چەوری د لەشی دا .

3- بهێزکرنا شیانێن قوتابیان بو خواندنێ و وەرگرتنا پێزانینان، چەندین خواندنان دوپاتکریە کو ئەو قوتابیێن تێشتێ دخون شیانێن خواندن و وەرگرتنا وان بو پێزانینا و نمرێن وان زورتر بون ژ وان قوتابیا یێن تێشتێ نەخون، چونکی دەماغ پێدڤی ب گلوکوزی هەیە داکو بشێت کاربکەت و خوارنا تێشتێ گلوکوزێ پێدڤی بو دەماخی دابین دکەت چ زیان تێدا نینن سپێدا شریناهی بهێنە خوارن چونکی رێژا پێدڤی یا گلوکوزی بو دەماخی دابین دکەن، هه روەسا وزا پێدڤی دەنە لەشی و دلی دپارێزیت ژ نەساخیان وەکی بلندبونا پەستانا خوینێ، و سەکتا دەماخی، و پاراستن ژ نەخوشیا شەکرێ ، بەلێ یا فەرە هشیاری رێژا خوارنا شریناهیا بن لدەمێ تێشتێ.

4- بهێزکرنا پەیوەندیێن خێزانی، چونکی ئەو خێزانێن فێربوی تێشتێ پێگڤە دخون، پتر نێزیکی ئێکن ژ وان یێن لسەر خوارنێ کوم نابن.