ویلیام شکسپیر
ویلیام شکسپیر :
ژدایکبویئ ٢٦ هەیڤا ٤ سالا ١٥٦٤زاینی یە ، و ل ٢٣ هەیڤا ٤ سالا ١٦١٦ خاترا خو یا ژ ڤئ دونیایئ خاستی ،
چیروك نڤئس و ئکتەرەکئ شانوگەریا یئ ئنگلیزی بوو ، ب شئوەکئ بەرفەرەهـ ب مەزنترین نڤیسەرئن زمانئ ئنگلیزی دهئتە دانان ، هەروەسا بەرچاڤ ترین نڤیسەرئن درامایا دهئتە دانان ، گەلەك جاران ناسناڤئئ ( چیروك نڤیسئ نەتەوەیا ئنگلتەرا ) و ( چیروك نڤیسئ ئافونی داستانی ) یا بدەست ڤە ئینای ، کارئن وئ هەر د زیندی نە و یئن ماین، پئک دهئن ژ ٣٩ شانوگەریا ، و ١٥٤ سوناتا و دوو چیروکئن درئژ یئن وەرگئراین هەروەسا ژمارەکا دی یا چیروکان ،
شانوگەریئن وی بو هەمی زمانئن سەرەکی یئن جیهانئ یئن هاتینە وەرگئران ، شکسپیر یئ ژدایك بوی و مەزن بوی ل باژئرئ سترادفورد ئابون ئافون ، د ژیئ ١٨ سالیئ دا یئ چویە د ژیانا هەڤژینیئ دا دگەل خاتین ئان هاتاوای ، کو ٣ زاروك ژێ هەبون ، سوزانا و هەردووك جئمك هامینت و جودئس بوون ، دناڤەبەرا سالئن ١٥٨٥ و ١٥٩٢ دەست ب کارێ خو یئ ئەکتەری و نڤئسەریئ کر ل باژئرئ لەندەن و ب سەرکەفتیانە ، و خودانئ بەشەك ژ کومپانیا پئشکئشکرنا شوناگەریا بوو کو ناڤئ وێ زەلامئن لورد چامبرلئن بوو ، و پاشی ناڤئ گوهارت بو زەلامئن پاشا ناسرا ، و ژ وئ کومپانیئ ب خانەنشین کارێ وی بدوماهیك دهئت و دزڤریتەڤە باژئرئ سترادفورد ل دەوروبەرئت سالئت ١٦١٣ کو پشتی هینگی ب سئ سالان خاترا خو ژ دنیایئ دخازیت،
کورتیەك لسەر ژیاناما شکسپیری :
کارئن هەرە ناڤدار و بەرجاڤ یئن شکسپیری دناڤەبرا سالئن ١٥٨٩ هەتا ١٦١٣ دا بوون ، شانوگەریئن وی یئن دەست پئکئ ب شئوەکئ گشتی کومیدی و مئژوی بوون ، ئەڤەشئوازەك بوون کو گەهاندە ئاستئ ئالوزبونئ و ئاستئ بالا ل دوماهیکئن چەرخئ ١٦ ،
پاشی رابو ب نڤئسنئن تراجیدی ب شئوەکئ گشتی هەتا کو نئزیکئن سالئن ١٦٠٨ ژی ، و ژوانا هاملئت ، ئوتئلو و پاشا لیرو ماکس ، کو ئەڤ کارە ب باشترین کارئن زمانئ ئنگلئزی دهئنە دانان ، و ل دوماهیکئ ژی رابو بنڤئسینئن تراجیدی یئن کومیدی ، و بناڤئ رومانسیەتئ ژی ، و هەروەسا هاریکاری و پەیدوەندی دگەل نڤیسەرئن دی یئن شانوگەریا هەبوو ، و هەروەسا گەلەك شانوگەریئن وی د روژنامئن جورەوجور دا یئن هاتینە بەلاڤ کرن و چاپ کرن ب کوالئتین بلند ،
ل سالا ١٦٢٣ دوو هەڤالئن وی ئن کەڤن رابون ب بەلافکرنا بەرهەمئ وی یئ ئکئ ،
شکسپیر چیروك نڤیس و ئەکتەرەکئ شانوگەریئ یئ رئزدار و بەرنیاسئ چەرخئ خوو بوو ، و هەروەسا بو ئک ژ کەسئن بەرنیاس ب چەندەها چەرخا پشتی وی ژی ،
و دنوکەدا ژی شانوگەریئن وی خودانئن پترین بینەرایە ، و بەردەوام ڤەکولین ژی لسەر شانوگەریئن وی دهئنە کرن ،
شانوگەریئن وی :
یا دیار نینە شکسیری ئکەم شانوگەریا خو بو کیش کومپانیئ نڤیسیە ، بەلئ لسەر پەرەکئ ل چاپا "١٥٩٤ لتیتوس ئاندرونیکوس " ئاماژە بهندێ دەت کو ئکەم شانو گەریا شکسپیری ژلایئ سئ گروپ و تیمئن جئواز ڤە یا هاتیەبرئڤە برن ، ل پشتی تاعونا سالا ١٥٩٢ هەتا ١٥٩٣ هەمی شانوگەریئن سکسپیری ژلایئ کومپانیا وان بخوڤە دهاتنەبرئڤە برن پئشاندان ، لسەر دەپئ شانویئ شانوگەریەك یا ئەنجام دای ل باکورێ رویبارئ تئمز ، ل وئرئ بینەران بەشئ ئکئ یئ هئنریئ چارێ دیت ، لیونارد دئگز هەمی کەسە داخاز کربون بو تومارکرنـئ و بینینا شانویئ ، ژبلی فالستاف ، هال ، بوینز ، و هندەکئن دی ،
ئایین :
یا دیاربوو کو شکسپیر کەسەکئ دیندار بوو ، بەلئ پا ڤەکولین لدیف ئاینی وی جهئ بەحسکرنئ و لئ گەریانئ بونە ، هندەك زانا دبئژن کو ئەندامئت خئرانا شکسپیری کاسولیکی بون ، و ددەمەکئ دا کو باوەری ئینان و بجهـ ئینانا ئاینئ کاسولوکی دژی یاسایئ بون ، دایکا سکسیری ماری ئاردن ، ب پشت راستیڤە ژ خئزانەکا کاسولوکی یا خودێ نیاس بوون ،و بەرچاڤ ترین و بهئز ترین بەلگە لسەر ڤئ چەندێ بەیانـناما کولوکی هاتبو ئیمزا کرن ژلایئ جون شکسپیری ڤە ، هەر وەکی ل سالا ١٧٥٧ دناڤ تەختئ وی دا ل مالا وی یا کەڤن ل جادەیا هینلی هاتنە دیتن کو ئەو بەلگەنامەیە دنوکەدا دبەرزەنە ، و دگەل هندئژی زانا لسەر وئ نامەیئ د دوو دلن ، ل سالا ١٦٠٦ ویلیام شکسپیر کورێ سوزانا دناڤ وئ لیسەتەیئ دا نەبو کو ئاماژە ب هندێ دکر سەرەدانا جەژنا فوسح ل سترادفورد یا کری ، ئانکو ئامادەی وئ جەژنئ نەببو و نەچبو ، کو جەژنەکا کاسولکی یە ، زانایا بەلگ لسەر هەردوکا هەبوون لەوما دوو دل ، چنکو دهندەك بەلگئن دی دا شکسپیری د شانوگەریئن خودا دژایەتیا ئاینئ کاسولکی دکر بەلئ پا هەر کەس نزانیت بدرستی دگەل کئ بو و بەلگئن کیش زانایا ددرست بون،
کار و شانوگەری و نڤئسینئن وی :
کومیدی :
کار بدوماهیكئن وانڤە
کا چەوا تو حەژئ دکەی
کومیدیا خەلەتیان
بازرگانیا ڤینیسیا
خەونئت شەڤئت هاڤینئ
بوران
شەڤا دوازدئ
هەمی شکلاڤە تو حەژئ دکەی
دوو بەرئزئت فیرونیا
دوو زەلامئت نئزیك
چیروکا زڤستانئ
مئژویی :
پاشا جون
ریچاردێ دوویئ
هئنریئ چارێ بەشئ ١
هئنریئ چارێ بەشئ ٢
هئنریئ پئنجئ
هئنریئ شەشئ بەشئ ١
هئنریئ شەشئ بەشئ ٢
هئنریئ شەشئ بەشئ ٣
ریچاردئ سئیئ
هئنریئ هەشتئ
تراژیدی :
رومیو جولیئت
کوریولانوس
تیتوس ئاندرونیکوس
تیمونئ ئەسینایی
یولیوس قەیسەر
ماکبئس
هاملئت
ترویلوس و کریسیدا
پاشا لیر
ئوتئللو
ئەنتونیو کلیوپاترا
سیمپلئن
چیروك :
سوناتا یئن شکسپیری
فینوس و ئەدینوس
حاج یئ عاشق
گازندە یئن حەژئکرنئ
ئەدمین : rebas zebari
بوچونا خو لسەر بابەتی بدە