رەوشەنبیریا گەلان
رەوشەنبیریا گەلان
دیارکرنا رەوشەنبیریا گەلان :
رەوشەنبیریا گەلان "culture"کومەکە ژ پێزانینان و یاسایان ئەڤێن هەمی پشکداری تێدادکەن یاکو هاریکاریا وان دکەت بو ئاڤاکرنا رێکا خۆ یا تایبەت بۆ تێگەهشتنا گەردوونی و ژیانێ. ودناڤ ڤان دا کومەکا دیاردان هەنە ژبلی نەتەوایەتی، مەزنکرنا کەسی، و ئاین،و وناسنام، دهەمان دەمدا تو دشێی ئەزمونان بکومەکا تایبەت یاکو ب رەوشەنبیریا جڤاکی ڤە گرێدای بیت بۆ بودەستڤەئینانا رەوشەنبیریەکا نوی وجێواز ژ رەوشەنبیریا کەڤن یاکو دهێتە ڤەگوهاستن ژباژێرەکی بۆ باژێرەکێ نوی بو نمونە، لدەمێ بەرفرەهـ بونا تێگەهێ رەوشەنبیری دیاردبیت لدەڤ هەر کەسەکی کومەکا رەوشەنبیریا ێین کو مروڤ پێدڤی دبیت دەمەکی دا.
مادەێن سەرەکی ێین رەوشەنبیریا گەلان :
دڤێت کومەکا رەوشەنبیریا ئەڤێن دشیاندایە بو ئاڤاکرنا رەوشەنبیریەکا سەرنج راکێش لدەڤ مروڤی ژبو ئاڤاکرنا رێکەکا سەرکەفتی بو ژیانێ،چێدبیت گرنکترین هێما ئەڤەبن، زمان،هێما،بها،نیاسین،چێدبیت ئەڤ هێمایە بهێنە گوهورین ژ رەوشەنبیریەکێ بۆ ئێکا دی هەردیسان دهێنە گوهورن و پێشدکەڤن ژمللەتەکی بو مللەتەکێ دی دگەل بورینا دەمی.
رونکرنا هێمایان :
ـــ هێما"symbols"هەبونا کومەکا جێواز ژ هێمان دهێتە هژمارتن ئێکەم تێگەهـ بۆ رەوشەنبیریێ، دهێتە زانین کۆ هێما ئەو تشتە بو زانینا تشتەکێ دی، ئەو کەسێن دئێک رەوشەنبیریدا دژین هندەک جاران ب هاریکاریا هندەک تشتا وەکی دەنگ،وێنە،بکاردئینن بۆ دەست نیشانکرنا رامانەکێ، بو نموونە بکارئینانا رەنگێ سور بۆنیشانا مرورێ بۆ راوەستاندنا ترومبێلان، هەردیسان ئالا دهێتە بکارئینان بو نیاسینا دەولەتان.
زمان"language" :
زمان دهێتە هژمارتن دابەشا دووێ درەوشەنبیریێ دا، هەروەسا دهێتە هژمارتن کو سیستەمێ کومەکێ یە ژ هێمان و پەیڤان ئەڤێن هاریکاریا ئاگەهداریکرنێ دکەن دگەل کەسێن دی، وئەو لێنڤیساندنا زمانان بەرنیاسن وەک ئسپانی،ئنگلیزی،فرەنسی، زمان ئنگلیزی دهێتە دانان زمانێ سەرەکی ل بریتانیا و ولایات المتحدە و بڤی زمانی دهێتە ئاخڤتن هەرچەندە هندەک جێوازی دناڤبەرا زمانێ هەردوو دەولەتاندا هەیە،هەروەسا پەیوەندیا چڤاکی دهێتە هژمارتن زمانەکێ رەوشەنبیری ئەڤ زمانە یێ جێوازە ژ رەوشەنبیریەکێ بۆ ئێکا دی بونموونە پەیوەندین چڤاکی رامانا هندێ دەت بەرێخوانا چاڤێن کەسێ بەرامبەر رامانا گرنگیێ ب ئاخڤتنا کەسێ دی دەت ، وەکی دهندەک رەوشەنبیرێن دی دا رامانا بێ رێزیێ و دژواریێ دەت.
بها"values" :
بها بەرهەمەکێ چفاکییە، یاکو جێوازیا وێ دچڤاکی دا ژبهایێ بەلاڤکرنێ دیاردبیت،بشێوەیەکێ گشتی دەستپێدکەت بۆ بدەستەئینانا بهای دژیانا رووژانەدا، ئەڤە رامانا وێ ئەوە ئەو تشتێ گرنگ ئەڤێ بهای بدەستڤەدئینت دبیتە ئەگەرێ سەرەنچ راکشیێ، وهندەک بها ژ پەرتووکان یان دەیبابان یان دان عەمران جێوازی هەیە ژئەگەرێ رەوشەنبیریاچفاکی، هەر رەوشەنبیریەکێ بهایێ خو یێ تایبەت هەیە و دهێتە ڤەگوهاستن ژ جیلەکی بۆ جیلەکێ دی.
نیاسین"norms" :
نیاسین کومەکە ژ فێربونێن یاسای ئەوێن هاریکار دەستنیشانکرنا خو نیشاندانێن هەر کەسەکی دکەت دجفاکی دا، ئەوە یاکو قەیدان دەستنیشان دکەت بۆ گرنگیا خونیشاندانا تشتەکی، نیاسین ئەوە یاکو هاریکاریا خونیشاندانا مروڤی دکەتو زێدەکرنا وێ ب زانینێ لدور کارێ درست و کارێ نە درست بەرامبەر هەر تشتەکی، رەوشەنبیری کومەکە ژ نیاسینێن تایبەت.
ناسنام و رەشەنبیری "cultur identity" :
ناسنام نیشانا رەوشەنیریێ یە هەر کەسەکی کومەکا دەستنیشانکری یاهەی بۆ دیارکرنا رەوشەنبیریا خو و ناسنامێ خۆ دبوارێن جێواز دا دژیانێدا، وەکی کارتێکرنا وێ لسەر وەرگرتنا بریاران ئەڤێن گرێدای ب رەوشت و تیتالان ڤە ێن کو ئەڤ چڤاکە لسەر برێڤەدچن ناسناما رەوشەنبیریا هەر کەسەکی دیاردبیت دکریارێن وی دا یان د شێوازێ ئاخڤتنێ دا ئەڤێن گرێدای ب‌چەوانیا هزرکرنا ویڤە وەکی زمان، وئاین، وئاستێ چڤاکی، وگەلەک تشتێن دی، ئەڤ هەمی تشتە لدەڤ مروڤی ناسناما رەوشەنبیری دیاردکەت، ودەمێ ڤەگوهاستنێ بو چڤاکەکێ دی یێ جێواز رازیبوون ب هزرێن وێ لدوڕ زمانی و ئاینی وگەلەک تشتێن دی ڤێجا ئەڤە دبیتە ئەگەرێ هندێ کو رازیبیت لسەر رەوشەنبیریا هەرجڤاکەکی، ناسنامێ رەوشەنبیری یا گرێداییە ب پێدڤیا مروڤی ڤە، هەرکەسەک لدەمێ ژدایک بوونێ ناسنامێ رەوشەنبیریا خو ئاڤادکەت د وان بوارێن کو تێدا دبوریت دژیاناخودا، رەوشنبیریا هەرکەسەکی گرنگیا خو هەیە دچڤاکی دا دهەمان دەمدا کەسێن رەوشەنبیر دجڤاکی دا دبنە ئەرێ پێشئخستنا جڤاکی، گرنگیا ناسناما رەوشەونبیری لدەمێ ڤەگوهاستنا کەسی ژ جڤاکێ خۆ بو جڤاکەکێ دی، ئەڤە دبیتە ئەگەرێ کومەکا پسیاران، ئەرێ ئەز خو دبینم کەسەکێ گرنک دەمێ بەرێ خۆ دەمە خۆ یان دەمێ کەسێن دی بەرێ خودەنە من؟ ئەرێ سەر من پێدڤییە ئەز ئەو کەس بم ئەوێ ئەز پێ رازی یان ئەو کەس بم ئەو کەسێن دی پێ رازی؟ ئەرێ ئەز پشکەکم ژپێشئێخستنا جڤاکێ نووی یان نە؟ ناسناما رەوشەنبیریێ هاریکاریا کەسی دکەت بەرسڤا ڤان پسیاران بزانیت.
بوچونا خو لسەر بابەتی بدە