سون تزو

 

سون تزو : 

سون تزو ژدایک بوویە لسالا 551بەری میلادی، چوویە ەردلوڤانیا خودێ لسالا496بەری میلادی،ئەو جنێرالەکێ صینی بوو و شارەزایێ هونەرێ لەشکەری بوو هەر دیسان فەیلەسوفەکێ بناڤ و دەنگ بوو، ناڤ و دەنگێ خو دەرکریە ب شارەزای و رەوشەنبیریا خۆ، کومەکا یاساێن لەشکەری و هونەرێ جەنگی نڤێسینە، وناڤێ پەرتووکا خۆ کریە هونەرێ جەنگی، و سەردەمێ سون وو دماهیک،سەردەمێ بهارێ و پایزێ، کو بوویە ئەگەرێ گوهورینا چڤاکێ صینی ژ چڤاکێ بن دەست بو چڤاکێ سەرکەڤتی، یاکو بوویە ئەگەرێ جەنگی دناڤبەرا پتر ژ 130 باژێرێن بچوک دا، کو لدوماهیکێ بوویە ئەگەرێ ژدایک بوونا پێنچ مەمالکێن خودان هێز بوویە ئەگەرێ جەنگی سەرا دەستهەڵاتداریێ و حکمی، ئەڤان جەنگان رێک ل سون وو نەگرتیە بۆ پێشڤەبرنا خۆ هەردیسان شارەزاییا وی پتر لێدهات دبوارێن لەشکەری و هونەرێ جەنگی دا.

خزمەتا لەشکەری

سون وو چوویە باژێرێ (وو)روژهەلاتا صینێ یاکو نوکە دکەڤیتە روژئاڤایا باژێرێ شنغهای، و لوێرێ ئیۆەم پەرتووکا خو درکریە بناڤێ هونەرێ جەنکی ‌و ناڤودەنگیا پەرتووکا وی گەهشتیە شاهێ باژێری کو سون وو 13 مەقال تێدا لدور هونەرێ جەنگی پێش کێشی شاهی دکەت پشتی شاهیخاندین سون وو خەلاتکر، و دهێتە ناڤکرن ب قائدێ گشتی یێ لەشکەرێ باژێرێ (تشی)و سون وو لەشکەری راهێنان دەت شازەزییا وان بەرفرەهـ دکەت ل هەمی رەخێن باژێرێ (تشی)و بهاریکاریا سون وو سەرکەڤتن بدەست خۆڤە ئینان ئێک لدیڤ ئێک یاکو بوویە ئەگەرێ بەرفرەهـ بوونا باژێرێ (تشی)، دگەل ڤان سەرکەڤتنا ئەڤێن ئێک لدیڤ ئێک شاهێ باژێری مەغرور کر و ئێدی گوهداریا بوچونێن کەسێ نەدکر، وئەڤێ چەندێ سون وو پالدا شاهی بهێلیت و ل گوندەکێ دیر ل ناڤ دارساتانادا ژیا، وپشتی وان هەمی راهێنان و هونەڕێ جەنگی بوویە جهێ شانازیێ پشتی مرنا سون وو)ی ناڤێ وی دهێتە گوهورین بۆ سون تزو پەیڤا تزو دزمانێ صینی دا وەکی پەیڤا (استاذ)دهێت دزمانێ عەرەبی دا بەرامبەر پەیڤا ماموستا دزمانێ کوردی دا، یاکو وێ رامانا وێ ئەو ئەو زەڵامێ خودانێ بلندترین جهـ‌ دزانستێ فەلسەفێدا.

پەرتووکا هونەرێ جەنگی( ب چینی : 孫子兵法

پەرتووکا هونەرێ جەنگی پێک دهێت ژ شەش هزار رستان، دڤێ پەرتووکێ دا هزرێن لەشکەری ێن سون تزو

تێدانە، هەردیسان ژلایێ کەسێن مەزن ێن لەشکەرێ صینی ڤە ئەڤ هزرە دهێنە شروڤەکرن، هەروەسا پەرتووکا هونەرێ جەنگی دهێتە ناڤکرن ب ئێکەم پەرتووکا لەشکەرییا کەڤن دجیهانێدا، دیسان پەرتووکا هونەرێ لەشکەری دهێتە دانان ب پەرتووکا پەرستنا هونەرێ لەشکەری،و هزرێن ڤێ پەرتووکێ دهێنە بکارئینان دهندەک پەرتووک و بوارێن دی ێن فەلسەفی و سیاسی و ئابووری دا بشێوەیەکێ گشتی.

٭هندەک گوتن ژ پەرتووکا هونەرێ جەنگی 

ــ سون تزو دێژیت هونەرێ جەنگی گرنگیەکا مەزن هەیە بو دەولەتێ، ئەو پرسا ژیانێ یان مرنێ یە، و ئەو ڕێکا ئاڤاکرنێ یان نەمانێ یە، ڤێجا ئەو بابەتێ ژ هەژییە ب چ شێوان نەهێتە پشت گوهـ هاڤێتن خوئەگەر چ بن.

ـــ هونەرێ جەنگی پێنچ خالێن سەرەکی هەنە وناهێنە گوهوڕین و دڤێت لبەرجاڤ بهێنە وەرگرتن لدەمێ جەنگی دا و لدەمێ سەرکەڤتنێ دا، 1ـ یاسایا رەوشتی 2ـ ئاسمان3ـ ئەرد 4ـ قائد 5ـ رێکابجهـ ئینانێ.

ــ یاسایا رەوشتی هاریکاریا خەلکی دکەت رازی بن دگەل حاکمێ خو، ڤێجا دێ لدیڤ جن بێ کو هزر دگیانێ خودابکەن یان هزر دهەر تشتەکێ مەترسی دا بکەن.

ـــ ئاسمان شەڤ و روژان دیاردکەت، و سەرما و گەرمێ، و دەمان و وەرزان.

ـــ ئەرد سەردکردێن مەزن وبچووک نیشان دەت، و مەترسی و ئارامیێ ، ئەرد یێ ڤەکریە و مەمەر تەنگن بو دەلیڤا ژیان و مڕنێ.

ـــ سەرکردە دڤێت خودان شارەزایی،و راستگوی، و لێبورین بیت.

ــ  رێکا بجهـ ئینانێ دڤێت توبزانی دێ چەوا لەشکەرێ خو دابەش کەی و رێک ئێخی ب رێکا درست و دڤێت بزانی چەوانیا دابەشکرنا رتبان لسەر لەشکەری، و دورستکرنا ڕێکێن دهێنە بکارئینان بۆ گەهاندنا پێدڤیێن لەشکەری.

ئەڤ هەر پێنچ رێکە دڤێت هەر سەرکردە بزانیت، ئەڤە رێکا سەرکەفتنێ یە وهەردیسان دڤێت بوچونان ژی بەرچاڤ وەربگریت، ئەو قائدێ بووچونا بەرچاڤ وەردگریت و لدیڤ دچیت و کار پێ دکەت یێ سەرکەفتییە، بەلێ ئەو سەرکردێ لدیڤ بوچونا نەچیت وگوهدارییا کەسێ نەکەت دێ شکەستنێ ئینیت.

نڤیسین : کاژین سندی

پێداچون : رێباز زێباری