نوحاس


نوحاس :

نوحاس دهێتە زانین کو ب ئێنگلیزی دبێژنێ "Copper" ئێک ژ بەربەلاڤ ترین مادەیێن کیمیائی د سروشتی دا ، کو ل رێزبەندیا بیست و پێنجێ دهێت ژ بەربەلاڤترین مادەیان دا ،

دهێتە دیتن ل سروشتی ب رەنگەکێ سور ب سەر زێری ڤە یانژی دبیت ب رەنگەکێ دی بهێتە دیتن ، و ئەو روناهیێ ڤەدگەرینیت وەکی شیشەی دەمێ تیروژکا روژێ دگەهیتێ ، ژبەر هندێ ئەو یێ جێوازە ژ مادەیێن دی ، 

مێژویا نوحاسی :

نوحاس دهێتە دانان پتر ترین مادە دەرێخستی ژ وی دەمێ هاتیە ڤەدیتن ، کو مادەیێ ئێکە یە هاتیە بکارئینان د ماوێ 5000 سالان دا ، دەستپێکا ڤەدیتنا وێ ڤەدگەریت بو 8700 سالان بەری زاینی ئانکو دەهـ هزار سالان ، کو د وی دەمی دا دهاتە بکارئینان بو چێکرنا چەکی ، مسر دهێتە دانان ئێکەم وەلات کو ئاشکەراکری مادەیێ نوحاس پیچ و خراب نابیت ،

مسریان د وی دەمی دا نوحاس بکارئینا بو درووستکرنا رستک و مەدالیان و چێکرنا بزماران کو مفا ژێ ددیت بو چێکرنا پاپورێن دەریای دا ، و دروست کرنا بوری یان بو ڤەگوهاستنا ئاڤێ ، و مسر شیا دەهـ هزار تەنێن نوحاسی دەربینیت د ماوێ 1500 سالان دا و هەتا نوکە گەلەک شینوار ژ کار و کریارێن وان ب نوحاسی یێت ماینە د هەبونێ دا ، 

چەرخێ برونزی پێکهاتەنەکا مفا و مەزن دیت د ڤەدیتنا نوحاسی دا ، كو وان هندەک قالبێن نوحاسی و سلیفونی ڤەدیتن ناڤ کر ب بڕونز و ڤەدیتنەکا دی کو نوحاس و زەنگ بو ناڤ کر ب نوحاسێ زەر ، 

و وان ئەو قالبە ب کارئینان بو گەلەک کارێن گرنگ دژیانێ دا ، وەکی : کەرەستێن ناف مالێ و کورسی و جهێن رینشتنێ و چەکی ، هەروەسا وان نوحاس بکارئینا بو چێکرنا پارەی ، کو هاتیە دیار کرن کەڤنترین پارێ نوحاسی دزڤریت بو پارێ رومانیا دناڤبەرا سالێن 27 بەرێ زاینی هەتا 14 زاینی ،

هەروەسا ژهەژی گوتنێ یە کو هندەک پێکهاتێن دیژی ژ نوحاسی هاتنە ڤەدیتن ل  سالێن 4000 بەری زاینی کو ئەوژی پێکهاتێ "کبریتات" یێن نوحاسی بو‌ کو مسریان ب کاردئینا بو بویاغ کرنێ ، و دنوکەدا نوحاسی کارەکێ گەلەکێ گرن یێ هەی د ڤەگوهاستنا کارەبێ دا و پێکهاتن کارەبائی ،

تایبەت مەندیێن نوحاسی د فیزیائێ دا :

ژ گرنگترین تایبەتمەندیێن نوحاسی یێن فیزیائی و یێن کیمیائی ژی ئەڤەنە :

٭ پلەیا حەلاندنا نوحاسی : 1083.45 پلەیێن سەدی ،

٭ پلەیا کەلاندنا نوحاسی : 2567 پلەیێن سەدی

٭ رەنگێ نوحاسی : سورەکێ سەر زەری ڤە ،

٭ شێوەیێ ژدەرڤە : یێ نەرم و دهێتە کێشان و برین ،

٭ گەرماتیا جورەو جور : 0.385 گرام پلەیا سەدی

٭ پلەیا حەلاندنێ : 13.01 کیلوجول/مول

٭ پلەیا بوخارێ : 304.6 کیلوجول/مول

٭ پلەیا گەرماتیا دیبای : 42 پلەیێن سەدی

٭ ژمارەیا باولنج یا سالب : یانژی سالبیا کەهرەبائی : 1.90

٭ پلەیا التاین یا ئێکێ : 745.0  کیلوجول/ مول

٭ حالەتێن ئەکسیدێ : 2٫1

٭ بەرفرەهیا نوحاسی : 8٫96 غرام /3سم‌‌

جورێن نوحاسی د سروشتی دا :

گەلەک جورێن نوحاسی د سروشتی دا یێن هەین ژوانژی ئەڤەنە :

٭ نوحاسێ خام : ئەو نوحاسەکێ بشێوەیێ تاک ئانکو بتنێ دهێتە دیتن د سروشتی دا بێی کو تێکەل ببیت دگەل چ مادەیێن دی .

٭ نوحاسێ بریفوری : ئەڤ جورێ نوحاسی بەربەلاڤ ترین جورە دجیهانێ دا ، کو ئەڤ نوحاسە یێ بەلاڤ ل سەر کەڤران سەڕ شێوەیێ بەرمایکێت بەر و کەڤرێن ئەکسیدی ب تێکەل بونا نوحاسی دگەل ئەکسجینی ، و کبریتات ژ ئەنجامێ نوحاسی دگەل کبریتی ، ئەگەر تە دیت کو ئەکسید لسەرێ کەڤری یە و کبریتات ل بنێ کەڤری ،

٭ بەرمایکێن مەزن یێن نوحاسی کو ژ ئاڤا ریباران و بوخارێ دەرکەڤن : سەر شێوەیێ نوحاسێ بریفوری ڤە دچیت بەلێ جێوازکرنا وێ ب هندێ دیار دبیت کو نوحاس دڤی جوری دا رێژا وێ بلند ترە ، بەلێ پا هەبونا وێ کێمترە ، کو دیتنا ڤێ نوحاسی د دەڤەرێن بچیک یێن کەڤران دا دهێنە دیتن ،

٭ نوحاسێ تێکەل کری دگەل مادەیێن دی : د ڤی شێوەی دا دبیت تو ببینی کو نوحاس ب رێژا 0.4% بو 12% دگەل هەر ئێک ژ نیکەل و زەنگ و رساسی ، و ددەمێ دەرێخستنا وان دا مادەیان ژێک جودا دکەن بو مفا دیتن ژ وان ،

بکارئینانا نوحاسی :

ئێک ژ ئەنجامێن دەستەکا ژێبرنا جیولوجی یا ئەمریکی ددەتە دیار کرن کو نوحاس سێیەم مادەیە دهێتە بکارئینان و مفا ژێ وەرگرتن د جیهانێ دا پشتی هەر ئێک ژ ئاسنی و ئەلمنیومی ، 

رێژەیا مفا وەرگرتنا نوحاسی دڤان بواران دا :

٭ 65% د بوارێ کارەبێ دا .

٭ 25% دبوارێ ئاڤاکرنێ دا .

٭ 7% دبوارێ ڤەگوهاستن دا .

٭ 3% د هەر باوەرەکێ دی دا .

ئەو جهێن کو نوحاس تێدا هەی :

٭ ئەمریکا باشور 

٭ ئەمریکا ناڤەند 

٭ ئەمریکا باکور

٭ باکورێ روژهەلاتا ئاسیا

٭ باکورێ ناڤەراستا ئاسیا

٭ باشورێ ئاسیا ناڤەند و نیمچە گزیرتا هندی یا چینی

٭ روژهەلاتا ئوسترالیا

٭ ئەوروپایا روژهەلات و باشورێ روژئاڤایا ئاسیا

٭ ئەوروپا یا روژئاڤا

٭ ئەفریقیا و روژهەلاتا ناڤین

مادەیێ زەنگ


نڤیسین : رێباز زێباری ،



ليست هناك تعليقات