یانەیا چێلسی

 

یانەیا چێلسی :

یانەیا چێلسی یا تەپا پێی (ب ئینگلیزی: Chelsea Football Club) تیمەکا تەپا پێی یا ئینگلیزیە و دکەڤیتە دەڤەرا فولهام ل باژێرێ لەندەن. یانە ل رێکەفتی ١٠ی ئادارا ١٩٠٥ێ هاتیە دامەزراندن، و د خولا نایابا ئینگلیزی یا تەپا پێی دا یاریێ دکەت. تیم ژ دەمێ دامەزراندنا خۆ ڤە ل یاریگەها ستامفۆرد بریج یاریێ دکەت، ئەوا ٤٠،١٧٣ تەماشەڤانان دگریت.

یانەیێ ئێکەم سەرکەفتنا خۆ ل سالا ١٩٥٥ ب دەستڤەئینانا ناسناڤێ خولێ تۆمار کر، پاشی چەندین جاران د سالێن شێستان و حەفتێیان و نۆتان ژ سەدێ بیستێ و هەروەسا ل دەستپێکا سەدێ نها دا ناسناڤێ کاسێ ب دەستڤەئینا. تیمێ دەمەکێ سەرکەفتنێن گەش د سێ دەهکێن دوماهیێ دا ب دەستڤەئینان و ٢١ ناسناڤ ژ سالا ١٩٩٧ێ وەرە ب دەستڤەئیناینە. ل سەر ئاستێ ناڤخۆیی، تیمێ ٦ جاران ناسناڤێ خولا نایابا ئینگلیزی، و ٨ جاران ناسناڤێ کاسا ئێکەتییا ئینگلیزی، و ٥ جاران ناسناڤێ کاسا رابتەیا ئینگلیزی، و ٤ جاران ناسناڤێ قەلغانێ جڤاکێ ئینگلیزی ب دەستڤەئینایە. ل سەر ئاستێ کیشوەرى ژی، تیمێ دوو جاران ناسناڤێ کاسا کاسێن ئەوروپی، و دوو جاران ناسناڤێ کاسا سوپەرا ئەوروپی، و دوو جاران ناسناڤێ خولا ئەوروپی، و دوو جاران ناسناڤێ خولا یانە پاڵەوانێن ئەوروپا، و هەروەسا دوو جاران ناسناڤێ کاسا جیهانی یا یانەیان، و ئێک جار ژی ناسناڤێ خولا کۆنفرانسێ ئەوروپی ب دەستڤەئینایە. چێلسی ئێکانه یانەیا لەندەنیە کو ناسناڤێ خولا یانە پاڵەوانێن ئەوروپا ب دەستڤەئینای، هەروەسا ئێک ژ یەکەم و ئێکانه تیمە کو ناسناڤێن هەر چار پاڵەوانیەتیێن مەزنێن ئەوروپی ب دەستڤەئیناین، زێدەباری هندێ کو ئێکەم تیمە سێ ناسناڤێن پاڵەوانیەتیێن مەزنێن ئەوروپی پێکڤە ب دەستڤەئیناین.

تیم جلوبەرگەکێ فەرمی یێ رەنگ شینێ تاری و گۆرەویێن سپی ل بەر خۆ دکەت، و دروشمێ تیمێ چەندین جاران هاتیە گوهۆرین د هەولەکێ دا بۆ باشترکرنا وێنەیێ خۆ و هەڤچەرخکرنێ، چونکی دروشمێ نها یێ کو شێرەکێ راوەستیای نیشان ددەت و گۆپالەک هەلگرتیە، کۆپیەکا دەستکاریکریە ژ وی دروشمێ ل سالێن پەنجیان دەرکەفتی. چێلسی جهێ خۆ پاراستیە وەک پێنجەم تیم ژ روویێ ئامادەبوونا جەماوەری ڤە د تەپا پێی یا ئینگلیزی دا، رێژەیا ئامادەبوونێ د وەرزێ ٢٠١٢-٢٠١٣ دا ٤١،٤٦٢ کەس بوو، کو شەشەم بلندترین رێژە بوو د خولا نایابا ئینگلیزی دا.

یانەیا چێلسی ژ هەیڤا تیرمەها ٢٠٠٣ێ وەرە بوویە مولکێ ملیاردێرێ رۆسی یێ بەرێ رۆمان ئەبرامۆڤیچ. و ل هەیڤا نیسانا ٢٠١٣ێ، کۆڤارا فۆربس ئەو ل رێزا حەفتێ د لیستا دەولەمەندترین یانەیێن جیهانێ دا دەستنیشان کر ب بهایێ ٥٨٨ ملیۆن یۆرۆ (٩٠١ ملیۆن دۆلار) و ب زێدەبوونا ١٨% ژ سالا بەری هنگێ.

ل سالا ١٩٠٤، گاس میرزی یاریگەها ستامفۆرد برێج یا وەرزشی وەرگرت و بڕیار دا بکەتە یاریگەهەکا تەپاپێیێ. وی پێشنیارا کرێکرنا وێ بۆ یانا فولهام کر، لێ پێشنیارا وی هاتە ڕەتکرن، لەورا وی بڕیار دا تیما خوە دامەزرینیت دا یاریگەهێ بکاربینیت. ژبەرکو ل دەڤەرێ یانەیەک ب ناڤێ فولهام هەبوو، بڕیار هاتە دان ناڤێ تیمێ ببیتە چێلسی پشتی چەندین ناڤێن دی هاتینە پێشنیارکرن وەکی یانا ستامفۆرد برێج، یانا لەندەن، و یانا کێنسنگتۆن. چێلسی ل ١٠ێ ئادارا ١٩٠٥ ل مەیخانا "ذا ڕایسنگ سەن" (کو نها ناڤێ وێ "ذا بوتچەرز هووک"ە) هاتە دامەزراندن، ئەوا دکەڤیتە بەرامبەر دەرگەهێ سەرەکی یێ ڕێکا فولهام. پشتی هنگی ڕاستەوخۆ هاتە هەلبژارتن بۆ پشکداریکرنێ د خولا تەپاپێیێ دا.

ئاهەنگا برنا خولا قارەمانێن ئەوروپا چامپیونس لیگ
بو جارا ئێکێ لسەر کیستێ یانا بایرن میونخ

تیم د وەرزێ خوە یێ دووێ دا سەرکەفت بۆ خولا پلە ئێک، و د سالێن خوە یێن دەستپێکێ دا دناڤبەرا خولێن پلە ئێک و پلە دوو دا دچوو و دهات. ل سالا ١٩١٥ گەهشتە یارییا داویێ یا کاسا ئێکەتییا ئنگلیزی و ل یاریگەها ئۆلد ترافۆرد بەرامبەر تیما شێفیڵد یونایتد دۆڕاند. هەروەسا وەرزێ ١٩٢٠ ب پلەیا سیێ د خولا پلە ئێک دا ب داوی ئینا، کو هەتا وی دەمی باشترین وەرزێ تیمێ بوو. چێلسی جەماوەرەکێ مەزن بۆ خوە ڕاکێشا و ب کڕینا یاریزانێن مەزن ناڤدار بوو، لێ د ماوێ دناڤبەرا هەردوو جەنگێن جیهانی دا سەرکەفتن ژێ دوورکەفت.

ئێکەم وێنەیێ یانێ ل سالا ١٩٠٥ زاینی

دەستپێکا دەستکەفتان :

هێرشبەرێ بەرێ یێ یانا ئارسینال و هەلبژارتیێ ئنگلتەرا، تێد درەیک، ل سالا ١٩٥٢ بوو ڕاهێنەرێ چێلسی و بەردەوام بوو لسەر نوویکرنا تیمێ. وی لۆگۆیا بەرێ یا یانێ ڕاکر و سیستەمێ ئامادەکرن و ڕاهێنانا گەنجان پێشئێخست، و تیم ب گرێبەستێن زیرەکانە دگەل یاریزانێن خولێن نزمتر و خولێن نەپیشەگەران ڤە ئاڤا کر، و چێلسی گەهاندە ئێکەم سەرکەفتنا خوە لسەر ئاستێ پاڵەوانیەتییان، کو ئەوژی پاڵەوانیەتیا خولێ بوو د وەرزێ ١٩٥٤-١٩٥٥ دا. د وەرزێ پاشتر دا، ئێکەتییا ئەوروپی پاڵەوانیەتیا چامپیۆنزلیگێ دامەزراند، لێ چێلسی پشتی نەڕازیبوونا خولا تەپاپێیێ و ئێکەتییا تەپاپێیێ یا ئنگلیزی، هاتە قایلکرن کو بەری دەستپێکرنێ ژ پێشبڕکیێ ڤەکشیت. چێلسی نەشیا لسەر ڤێ سەرکەفتنێ بەردەوام بیت و پاشییا سالێن پەنجیان ل ناڤەڕاستا ڕێزبەندیێ دەرباز کر. درەیکی ل سالا ١٩٦١ تیم بجهـ هێلا و ڕاهێنەر و یاریزانێ بەرێ تۆمی دۆکێرتی جهێ وی گرت.

دۆکێرتی تیمەکا نوی ژ یاریزانێن خودان شیان یێن گەنج ژ تیما لاوان ئاڤا کر، و چێلسی ل سەر چەندین قارەمانیان د شێستاندا کێبەرکێ کر. تیم ل سەر ڕێیا بدەستڤەئینانا سێیانیێ بوو: خول، کاسا یانەیێن ئینگلیزی، و کاسا ئێکەتییا ئینگلیزی ب گەهشتنا قۆناغێن داویێ د وەرزی ١٩٦٤-١٩٦٥ دا، نازناڤێ کاسا یانەیێن ئینگلیزی بدەستڤەئینا لێ د بدەستڤەئینانا هەردوو نازناڤێن دی دا شکەست. چێلسی د سێ وەرزاندا د نیڤا داویێ یا سێ قارەمانیێن مەزن دا شکەست، هەروەسا پلەیا دووێ د قارەمانییا کاسا ئێکەتییا ئینگلیزی دا بدەستڤەئینا. هەروەسا نازناڤێ کاسا ئێکەتییا ئینگلیزی ل سالا ١٩٧٠ێ د ژێر سەرپەرشتییا دەیڤ سێکستۆن جێگرێ دۆکێرتی دا بدەستڤەئینا پشتی سەرکەفتنا ل سەر لیدز یۆنایتد ب ٢-١ د یارییا داویێ دا. و د وەرزی پاشتر دا تیمێ ئێکەم سەرکەفتنێن خوە یێن ئەورۆپی بدەستڤەئینان ب بدەستڤەئینانا نازناڤێ کاسا کاسێن ئەورۆپی پشتی سەرکەفتنا ل سەر ڕیال مەدرید د یارییا زڤڕینێ یا داویێ دا ل ئەسینا.

لوگو یێ یانێ ژ سالا ١٩٠٥ تا ١٩٥٢ 

دەمێ داکەتنێ :

دەمێ داوییا حەفتێیان و دەستپێکا هەشتێیان دەمەکێ دژوار بوو بۆ یانەیا چێلسی. هەولا پەرەپێدانا یاریگەها ستامفۆرد بریج بوو ئەگەرێ هەڕەشێ ل سەر سەقامگیرییا دارایی یا تیمێ، لەوا ستارێن خوە یێن دیار فرۆتن و ئەڤە بوو ئەگەرێ داکەتنا وێ بۆ پلە دووێ. یانەیێ ژ ئاریشەیێن مەزنتر نالاند کو ئەگەرێ وێ توندڕەویەکا هاندەران بوو کو ب توندڕەوییا وەرزشی دهاتە نیاسین، و ئەڤێ چەندێ تیم د وی دەهی دا بێزار کر. ل سالا ١٩٨١ێ چێلسی گەهشتە نزمترین ئاستێ خوە یێ دارایی، دەمێ بازرگان کێن بەیتس ب پاوەندەکێ ستێرلینی کڕی، سەرەڕای هندێ کو تیمێ خودانییا یاریگەها ستامفۆرد بریج ژ دەست دابوو بۆ پەرەپێدەرێن ئەردی و ب ڤێ چەندێ ئەردێ خوە ژ دەست دا. ل سەر ئەردێ یاریێ، تیم نێزیکی داکەتنێ بوو بۆ پلە سێیێ بۆ ئێکەم جار د دیرۆکا خوە دا، لێ جۆن نیل ڕێڤەبەرێ یانەیێ وی دەمی تیمەکا نوی ب کێمترین تێچوون پێکئینا و قارەمانییا خولا پلە دووێ بدەستڤەئینا و بۆ پلە ئێکێ سەرکەفت د وەرزی ١٩٨٣-١٩٨٤ دا، بەری کو جارەکا دی ل سالا ١٩٨٨ێ داکەڤیت، لێ زوی ڕابووڤە و نازناڤێ پلە دووێ د هەمان وەرز دا بدەستڤەئینا.

وێنێ یاریگەها یانا چێلسی

یاریگەها یانا چێلسی :

ستامفورد بريدج (ب ئنگلیزی: Stamford Bridge) یاریگەهەکا تەپا پێی یە دکەڤیتە سەر سنورێ فولھام و چێلسی، و ئەڤە یاریگەها یانا چێلسی یا تەپا پێی یە. ب ناڤێ پرا لێ دھێتە گوتن، و جهێ ٤١,٧٨٩ تەماشەڤانان تێدا دبیت. و ھەشتەمین مەزنترین یاریگەهە بۆ یانەیێن خولا نایابا ئنگلیزی (پریمەرلیگ).

یانا چێلسی د درێژاهیا مێژوویا خۆ دا چ یاریگەهێن دی ژبلی ستامفورد بريدج نەبووینە، ژ دەمێ دامەزراندنا خۆ هەتا نها تێدا یاری کریە. یاریگەهـ ل ٢٨ێ نیسانا سالا ١٨٧٧ێ ھاتە ڤەکرن و یانا لەندەن یا یاریێن گۆرەپان و مەیدانێ (ب ئنگلیزی: London Athletics Club) بۆ ماوێ بیست و ھەشت سالان بۆ کومبوونێن وەرزشی بکارئینایە و بۆ تەپا پێی یا تەرخانکری نەبوو. ل سالا ١٩٠٤ێ، خودانکار گاس میرز و برايێ وی جوزێف بوونە خودانێن یاریگەهێ و هەروەسا ئەردەکێ نێزیک کرین کو بەرێ ئەردەکێ چاندنێ بوو و بەرهەمێ وێ دفرۆت، ب مەرەما ئەنجامدانا یاریێن تەپا پێی لسەر ئەردێ نوی کو ڕووبەرێ وێ دگەهشتە ٥١٠٠٠ مەترێن دووجار. یاریگەها ستامفورد بريدج بۆ خێزانا میرز ھاتبوو دیزاینکرن، ژلایێ ئەندازیارێ ناڤدار ئارچیباڵد لیتچ ڤە ھاتبوو دیزاینکرن، ئەوێ ب دیزاینکرنا دامەزراوەیێن تەپا پێی ناڤدار بوو، وەک یاریگەها ئایبرۆکس، سێلتیک پارک و ھامپدن پارک. و سەرەڕای هندێ کو پتریا یانەیێن تەپا پێی ل دەستپێکێ ھاتینە دامەزراندن و پاشی ل یاریگەهەکێ گەڕیاینە دا یاریێن خۆ تێدا بکەن، لێ یانا چێلسی ب تایبەتی بۆ یاریگەها ستامفورد بريدج ھاتە دامەزراندن.

لوگویێ یانێ ژ سالا ١٩٥٣ تا ١٩٨٦

یاریگەهـ د درێژاهیا سالان دا د گەلەک گوھۆرینێن مەزن دا دەرباز بوویە، و نویترین گوھۆرین د نۆتان دا بوو، دەمێ ھاتە نوژەنکرن دا ھەمی تەماشەڤانان ب ڕینشتن ڤە بخۆڤە بگریت. ل دەستپێکێ شیانێن یاریگەهێ ١٠٠ ھزار تەماشەڤان بوون، پاشی د سیھێن سەدێ بوری دا ستەیجەکا نوی ل بەشێ باشورێ یاریگەهێ ھاتە ئاڤاکرن و سەقفەک ھاتە چێکرن کو نێزیکی پشکەک ژ پێنجا ستەیجێ ڤەدگرت و پاشی یاریگەهـ ب ناڤێ "ذا شێد ئاند" ھاتە نیاسین. ستەیجێن ستامفورد بريدج بوونە جهێ ھاندەرێن وەفادار یێن چێلسی ب تایبەتی د شەستان و حەفتێیان و ھەشتێیێن سەدێ بوری دا. و هەتا نها ئەگەرێ ناڤلێنانا یاریگەهێ ب ڤی ناڤی نەهاتیە زانین، لێ دبیت ئەگەر بۆ شێوێ سەقفێ وێ ڤەبگەڕیت کو دشوبهیتە قەپاغەکێ ئاسنێ خوار و ڤیچ.

لوگویێ یانێ ژ سالا ١٩٨٦ تا ٢٠٠٥

ل دەستپێکا حەفتێیان، خودانێن یانێ ڕاگەهاند کو دێ یاریگەهێ نوژەن کەن و پلان دانان کو بگەهیننە بلندترین ئاست دا جهێ ٥٠٠ ھزار تەماشەڤانان تێدا ببیت. کارکرن ل ستەیجا ڕۆژھەلات ل سالا ١٩٧٢ێ دەستپێکر، لێ پرۆژە تووشی گەلەک ئاریشان بوو و ب دوماهیک نەهات، چونکی تێچوونا پرۆژەیی یانە ئێخستە د مەترسیا شکەستنێ (ئیفلاسێ) دا، و ئەو ئاریشە گەهشتنە ئاستەکێ بلند دەمێ خودانەتیا یاریگەهێ بۆ وەبەرهێنەرێن ئەرد و ئاڤاهیان هاتیە فرۆتن. و یانا چێلسی هەتا نیڤا نۆتان ژ بەردەوامیا خۆ ل یاریگەها خۆ پشتڕاست نەبوو، پشتی ململانەیێن درێژ یێن یاسایی، کارێن نوژەنکرنێ دەستپێکرنەڤە، و هەردوو بەشێن باکور و باشور و ڕۆژئاڤایێ یاریگەهێ بۆ ستەیجەکا تەمام یا کورسیان هاتنە گوھۆرین و ئەڤ پرۆسە ل سالا ٢٠٠١ێ ب دوماهیک هات.

رێباز فیصل